Skírnir - 01.12.1912, Blaðsíða 81

Skynfærin og samlífið.
369
finna eins konar einingarband sín á railli. Og þó þessi eining eigi
«ór rætur víðar en í skynjaninni, þá fær hún blæ sinn af þvi, að
augað er þar aðalskynfærið, að hver sór annan meðan á hinni sam-
eiginlegu athöfn stendur, án þess þeir geti talast við. Einingin
verður þá líka miklu yfirleitari heldur en þegar menn geta jafn-
framt talað saman. Augað greinir betur en eyrað það sem 1 í k t
er með mönnum. Eyrað tekur við öllum blæbrigðum í skapi manna,
fylgir straumi og öldugangi hugsana þeirra og hvata. Oss er langt
um auðveldara að finna alment hugtak um menn sem vór að eins
sjáum, heldur en ef vór getum talað við hvern þeirra um sig. Að
þessu styður hin algenga ónákvæmni sjónarinnar. Fæstir vita með
■vissu þó ekki só nema það hvernig augun í kunningjum þeirra eru
lit, eða geta séð skýrt í huga sór hvernig munnurinn á þeim er í
laginu. Þeir hafa í rauninni alls ekki s ó ð það. Vór s j á u m á
nianni miklu fremur það sem honurn og öðrum er sameiginlegt,
heldur en vór h e y r u m það á honum. Það verður því auðveldast
að þessu leyti að koma sundurleitum flokki manua undir eitt hug-
tak, þar sem svo hagar til, að menn eru í sjónhelgi, án þess að
geta talast við. Hugtakið »verkamaður«, sem felur í sór alla þá
er vinna fyrir daglaun, hvað sem þeir annars hafast að, hefir haft
mikinn stuðning af þessu. Það gat ekki skapast á fyrri öldum,
þar sem iðnfólögin voru miklu þrengri og samlífið nánara. Þar
vantaði verksmiðjusalina og stórfundina, til að sýna í einni svipan
það sem öllum þessum sundurleita lýð var sameiginlegt.
í samanburði við augu og eyru mega hin óæðri skynfærin sín
lítils í samlífi manna. Þó lætur ilmanin meira til sín taka en ætla
mætti af því, hve óþroskuð hún virðist. Enginn efi er á því, að
hver maður gefur loftinu umhverfis sig sórkennilegan þef. En það
er einkennilegt um þefskynjanirnar, að þær hafa mikil áhrif á líð-
un vora til nautnar eða kvalar, en veita oss að öðru leyti mjög
ófullkomna vitneskju um hlutina. Þess vegna er svo erfitt að koma
orðuin að þeim. Því óviðráðanlegri verður sá aðdráttur eða óbeit
sem þefurinn af öðrum mönnum ósjálfrátt vekur og oft hefir mikl-
ar afleiðingar um sambúð óskildra kynflokka, er búa 1 sama land-
inu. Þannig virðist ósennilegt að Negrar verði nokkru sinni sam-
samrýmdir heldra fólki í Ameríku, vegna einkennilegs þefs síns, og
að Gyðingar og Germanir oft hafa óbeit hver á öðrum, hefir verið
af sumum rakið til þeirrar rótar. Einhver hinn versti þröskuldur,
sem hamlar æðri stóttunum að kynnast persónulega þeim stóttun-
um sem ver eru settar, er þefurinn. Þjóðfólagsumbætur eru ekki
24