Skírnir - 01.12.1912, Blaðsíða 45

Trúin á moldviðrið.
333
um greinum ýmSa agnúa í för með sér; af því sprettur
hneigð til að mynda hringi og loka sig inni með sjálf-
teknum hugtökum og sérstöku orðavali; en þetta fóst-
bræðralag, sem raunar er sannur þjóðarsjúkdómur í and-
legu lifi og bókmentum Þýzkalands, kemur þó hvað ber-
legast fram í heimspekinni. Heimspekin er öllum öðrum
vísindum síður til þess fallin að margir geti verið þar i
samvinnu; einstaklingseðlið, tilflnningin og viljinn ræður
þar meiru, og þess vegna hefir hugþóttinn þar lausari
taum um myndun hugtaka og orða. Þegar slikur hugþótti
þykist vera sama sem frumleiki í hugsun, fær hann auð-
veldlega fulltingi ósjálfstæðra og þó einkum ungra og
óþroskaðra manna, er brátt þykir vegur að því að hafa
fyrstir séð til fulls ágæti þessa nýja afburðaanda. Því er
það að fram á þennan dag er með þjóð vorri leikinn upp
aftur og aftur sá leikur, að ýmist hér ýmist þar kemur
fram einhver skólaheimspekingur, nær sér í lærisveina og
myndar með þeim lokaðan hring. Með eins konar alstað-
nálægð ritmensku sinnar, þó ekki væri með öðru en því,
að hver um sig vitnar ávalt í alla hina í blaða- og tíma-
ritagreinum sínum, tekst svo að láta líta út eins og skoð-
anir hans væru víðfræg og gildandi kenning. Það er
ekki erfitt að mynda sér sérstakan »skoðunarháttt« (í heim-
spekinni er skoðunarhátturinn það sem aldabrigða upp-
götvun er í öðrum visindum) og eftir þessum skoðunar-
hætti verða nú öll hugtök steypt upp á ný, ný orð mynduð
og allir hlutir skírðir upp. Fáein orðtök og hremmyrði
komast í veltu, tveir þrír tugir ungra manna þyrpast að
og dást að þessum Doctor profundus, menn fara að finna
til sín, fara að gera sig merkilega af þessari nýju skóla-
mállýzku, sem enginn skilur nema þessir útvöldu; svo
eru samdar doktorsritgerðir, bækur, deilurit; meistarinn
hjálpar til að fá kennarastól við einhvern háskólann, og
þar með er »hinn nýi skóli« kominn á laggirnar; brátt
semur svo einhver góður kunningi um hann sérstakan
kapítula í heimspekisögu. En fyrsta skilyrðið og aðal-
meðalið til að ná góðum árangri, er ný skólamállýzka,