Skírnir - 01.12.1912, Side 12

300
Skáldspekingnrinn Jean-Marie Guyan.
í bága annaðhvort við vísindin eða mannlega skynsemi
yfirleitt. Dagar hinna kreddukendu trúarbragða virðast
þvi brátt vera taldir.
En hvað kemur þá í staðinn? — Hugsanlegt er, að
menn reyni að búa til einhverja trúarbragðasamsteypu úr
því, sem bezt er í hinum eldri trúm, eða menn taki ein-
hverja gömlu trúna og blási í hana nýju lífi og nýjum
anda, eða að einhver ný trúarbrögð verði til, eða þá, að
menn hætti að játa ákveðin trúarbrögð. Ekki trúir Guyau,
að neitt af þessu muni geta orðið nema það, sem síðast
var nefnt. Trúarbrögðin gera heldur að fjarlægjast en
nálægjast hvert annað. Og ætli menn að bjarga einhverju
hinna gömlu trúarbragða með því að blása í þau nýjum
anda, fer að líkindum eins fyrir þeim eins og leðurbelgj-
unum í biblíunni, sem helt var á nýju víni; enda er hætt
við, að allar nýtízku-skýringar á æva gömlum trúarkenn-
ingum hafi ekki annað í för með sér en tvíveðrung og
óhreinskilni. Loks tilfærir Guyau ýms dæmi þess, að ekki
muni lánast lengur að klekja út nýjum trúarbrögðum.
En hvað verður þá eftir? Trúartilfinningin, trúar-
þörfin. Trúarþörfin sprettur af óskum manna og vonum
um, að lífið megi haldast út yfir þau takmörk, sem mann-
leg þekking nær, og trúarþörf þessi mun ekki dvína, þótt
kreddutrúin hverfi. En hvernig verður henni þá fullnægt?
Að hyggju Guyau’s mun trúartilfinningin ekki þurfa að
íklæðast ákveðnum kreddukenningum né fylgja ákveðn-
um helgisiðuin eða. trúa á neina óskiljanlega hluti, heldur
mun hún leita fyrir sér í heimspeki og vísindum að þeim
hugsanamöguleikum fyrir viðhaldi lífsins, sem ekki koma
í bága við skynsemina og vísindin, og láta sér nægja
vonir þær, sem þetta kann að vekja. Yfirleitt er Guyau
þeirrar skoðunar, að heimspeki, siðfræði og listir muni
smámsaman koma í stað hinnar opinberuðu trúar. Menn
muni líkt og hingað til halda áfram að koma saman sér
til fræðslu og sálubótar; mannúðin og líknarstarfsemin fari
einnig sívaxandi; og listin, einkum skáldskapurinn, fjalli
ávalt meir og meir um æðstu áhugamál mannssálarinnar.