Fjölnir - 01.01.1844, Blaðsíða 76
76
(f. mýs-r og lýs-r) *, ríss (f. rfs-r) af rísa, skínn
(f. skín-r) af skína, brýnn (f. brýn-r) í fleirt. af
brún (sb. bera sumum á brýn 492n) , og {)ar á ofan
tómt r — en ekki ur — í niðurlagi orða á öllum sömu
stöðum og fornmenn eru vanir að rita svo. En miklu
viðkunnanlegra finnst oss, að láta eðli málsins ráða sjer
sjálft í þessu efni, og rita alstaðar einfalt r. Fornmenn
tvöfölduðu r aptast í orði víðar enn vera þurfti, og rituöu
jafnvel hárr, af meginsamstöfunni há, eins og hárr,
‘j Líka mundi eiga að rita gæss ff. gæs-r, nú á dögum
gæsirj, ef farið er á annað Iborð að færa allt til hinnar eldri
myndar. dyrr, hrún, mús, gás breytast á þcssa leið í eldra
málinu :
eint.
gjör., þol., þiggj. [dur] brún mús gás
eig. [dur-ar] brún-ar mús-ar gás-ar
fleirt.
gjör., þol. dyr-r brýn-n mýs-s gæs-s*
þiggj. dur-um brún-um mús-um gás-um
eig. dur-a brún-a mús-a gás-a.
Meginsamstöfur þcsskonar orða taka liljóðvarp (UmlautJ, þegar
endingin er tómt r, livort sem það er óbreytt eða snýst í n eða s.
dyrr er optast nær kvcnnkcnnt í eldra málinu, cins og á vorum
dögum, og ekki liaft í eint.; en fyrir það sama hefur líka deyfzt
yfir hina rjettu hncigingu þess , svo að dyrum og dyra finnst
ekki sjaldnar í sjálfum fornbókunum , erm durum og dura**}
á Ilkan hátt mun kynleysi þess vera undir komið. Ur brýnn
er nú orðið brýn i þessum talshætti: að bera manni eitthvað
á brýn, en brýr í ciginlegri merkingu, og kemur það líklega
til af því, að orð þctta er optast nefnt með greininn aptan
við sig, en brýnnar og brýrnar verða ekki grcind í fram-
burðinum.
*) gullu við mœrir foglar,
g æ 8 8 í t d n i, es m æ r á 11 i.
**) Þö má vera þa'ð valdi miklu um, að frumhljóð og hljóðvarp skiptast
víða á í eldra máliuu; það er og þessa kyus, að menn segja lykill,
lykil, Iyki Is, lykli, lyklar, lykla, lyklum, cuekki lykill, lykil,
l.vkils, lukli, luklar, lukla, luklum, sem lika iiuiist og væri
rjettara, eius ogketiil, ketil, ketils, katli, katlar, katla, kötlum
(-- katluiu).