Gefn - 01.01.1873, Side 19

19
hið einasta óyggjandi fornaldarmerki, sem víst er að sé
innlent, og það ber þó ekki ákaflega mikla menntun með
sér. Rúnasteinarnir eru ótilhöggnir hnullúngsklettar og
bæði þeir sjálfir og letrið á þeim án allar fegurðar (sama
er raunar að segja um leturgjörð Grikkja og annara þjóða);
en fornleifarnar — sem margar era svo fagrar í samanburði
við rúnasteinana að það er merkilegur munur — sýna heldur
ekki neina þá menntun sem kemur fram í Eddukviðunum
(einkum í Rígsmálum); vér finnum engin gullker eða gull-
bikara, því gullhornin sem fundust í Danmörku eru undan-
tekníng frá öllu öðru og voru þar að auki ekki innlend þar;
heldur ekki silfurdiska, því silfurdiskurinn Arnljóts gellina
er líka undantekníng og getur verið skáldskaparhugmynd;
silfrkalkr er nefndur í Ýnglíngasögu 41 (vér drepum einúngis
á það sem elst er). Raunar höfðu menn gullhlað, gullhríngi
og aðra prýði, en hversu gamalt þetta sé, vitum vér ekki.
Engar herþjóðir ræntu Norðurlandabúa þessum ógurlega
miklu og fögru auðæfum, sem sögurnar geta um — hvað er
þá orðið af þeim? Ekkert, því þau hafa aldrei verið til
nema í ímyndaninni. J>að sem fundist hefir í jörðu, er
ekkert á móti gullauði sagnanna. Yér metum sögurnar ekki
minna fyrir það, því skáldskapurinn er jafnfagur, þó liann
ekki komi alveg heim við það sem verulega á sér stað.
Gull og gersemar í sögum eru ætíð ljósshugmyndir, sem
fylgja ekki einúngis sólarhetjunum (sem opt voru verulegir
menn, eins og Ólafur Tryggvason, Haraldur harðráði og
fleiri), heldur og einnig óvættum myrkranna, tröllum, dvergum
og drekum, því það má eins hugsa sér að nóttin og myrkrið
feli og geymi ljósið, eins og að dagurinn láti það skína og
ljóma. Hér með er ekki sagt, að enginn smíðisgripur hafi
verið til búinn á Norðurlöndum; en að ljómandi fegurð og
listiieg smíð hafi verið innlend og samtíða öllum þeim
ruddaskap og hroðafengni sem auðsjáanlega réði öllu lífi
fornaldar Norðurlanda, það verðum vér að álíta ómögulegt.
Kurteisi og hirðsiði þektu menn alls ekki, því allt sem þar
2*