Gefn - 01.01.1873, Síða 54

54
að sækja hlutina með fyvirhöfn og erfiði, þá leggur náttúran
J>á samt upp í hendurnar á manni fyrir ekkert, því enginn
getur sagt að hann kaupi fiskinn úr sjónum, þó skip og
skinnklæði kosti penínga; en hversu mjög sem ritað hefir
verið um vöruverkan, þá hyggjum vér að það hafi allt orðið
til ónýtis; menn læra ekki þess háttar hluti af bókum eða
í skólum, heldur eru framfarirnar þar hygðar á mörgum
hlutfollum, með því þær koma ekki fyrr en menn vakna til
lífsins og ljúka einhvern góðan veðurdag upp augunum og
sjá að menn eru í heiminum. Til þessa þarf engin önnur
verkfæri og enga aðra kennslu en viljann til að vita og
vinna. Sjálfsagt getum vér kennt sjálfum oss um mikið;
en ekki um meir en helmínginn; hinn helmíngurinn er enum
dönsku kaupmönnum að kenna, því þeir fyrirlíta oss og álíta
oss fyrir skrælíngja og »Barbara«, en sjálfa sig, svo sem
útlendínga, fyrir postula menntunarinnar, o pecus! — þeim
stendur á sama hvernig um oss fer; þeir hirða ekkert um
hveruig vörurnar sé verkaðar, heldur einúngis um að fá
nógu mikið. þaö er náttúrlegt þó almenníngur manna þá
slái síöku við, þegar sjálfir »grósserarnir« eru svona. Af
þessum sóðaskap kaupmannanna og tilfinníngarleysi fyrir
landsmönnum leiðir ómetanlegt tjón fyrir oss; vegna þess
að kaupmaðurinn heimtar mikið og gefur lítið, þá þarf að
ryðja í hann því meiru; kaupmanninum er ekkert um að
gera, að vér verðum vel kynntir í útlöndum fyrir vörur
vorar, miklu fremur hlakka þeir vfir þegar oss er niðrað —
eða hvenær hafa kaupmenn hvatt Islendínga til að verka
vel vörurnar og heitið þeim betri kjörum? Af því kaup-
mennirnir hafa alltaf flutt svo mikið af þessum illa verkuðu
vörum út úr iandinu, þá hefir þar af leitt að vörur vorar
eru í litlum metum og vér sjálfir kynntir að óþrifnaði, sem
vér eigum ekkertskilið fremur öðrum þjóðum, nema í aug-
um þeirra manna sem skoða oss með »kaupmanna-augum«.
Menn munu kannske segja að þetta sé tómur hugarburður
— en hverr þekkir ekki álit manna, þegar þeir vita að