Gefn - 01.01.1873, Page 74

74
trúað því, að heimurinn sé skapaður af skynsamri eða viturri
vera. Ekkert er gott til nema nautn og skemtan; unaður
andans er það að vera nærri hinu þægilega, en fjarri hinu
óþægilega; allar tilfinuíngar eru jafnar að tign eður ágæti,
en ójafnar að afli, varanleika og afleiðíngum. Hin mesta
dygð er þess vegna hyggindin, sem er uppspretta réttvísinnar.
— Ekkert er til af ritum Epikúras, nema fáein brot í riti
Diogenes Laertíuss um náttúruna, sem fundist hefir í Her-
kúlanum. Engin heimsspeki hefir, ef til vill, verið jafn
misskilin og kenníng Epikúrus. Hann kendi að hyggindi
væri hin mesta dygð, en hófsemi er og hyggindi. Epikúrus
var manna hófsamastur, en þó héldu menn að hann kendi
eptirsókn allrar nautnar, og eru því enn óhófsmenn og
sælkerar kaUaðir »Epikúrar«. Svo mjög var þetta allt mis-
skilið, að Epikúrarnir voru reknir burtu úr Macedoníu, af
Lysippussi; frá Messeníu, Rómaborg og Aþenuborg.
Enn er S t ó a-flokkurinn, sem nefndist svo af Stoa, er
var gángur eða hallargarður í Aþenuborg, og söfnuðust þeir
þar fyrst sarnan. þessi flokkur er stofnaður af Zenon trá
Citium á Cyprus, hér um hil 350 árum fyrir Krist, og er
einhverr hinn merkilegasti allra heimsspekínga flokka; ein-
kunn hans var: »þoldu og þreyðu« (abstine et sustine),
og þessi orð einkenna allan auda hans. J>eif hafa haft
ákaflega mikil áhrif á heiminn, og flestir hinir lærðustu
og merkustu menn miðaldanna hafa án efa tekið sér snið
eptir þeim, með því að samlaga alvörugefni þeirra við
kristna skoðun. Stóikarnir álitu dygðina hið einasta góða,
og allt annað ónýtt; enginu tröppugángur er í illu og góðu;
annars fvlgdu þeir skíptíngu Platons á dygðinni. Ein af
reglum þeirra var sú, að láta engan hlut hrifa sig til
undrunar'), og engan til harma. En af þessari keuníngu
') Nil admirari, prope res est una, Numici!
Solaque, quæ possit facere et servare beatum.
Hor. Ep. VI. Lib. I.