Gefn - 01.01.1873, Side 95

95
greinilega þar af, en ekki af guði (peccatum est aversio
a Deo segir Augustinus). En engu að síður gátu þeir ekki
komizt hjá þessu, því þó þeir léti guð (»hinn ónefnanlega«)
ekki vera skapara heimsins, þá var hann það óbeinlínis, með
því allt var af honum runnið. Að hneykslast á því, að
Gnosticismus kenuir »útrennsli« andanna frá guði (Emana-
tion), það virðist vera óþarfi, því það er ósannað hvernig
þeir hafi hugsað sér þessa emanationem; það má allt
eins skilja hana fígúrulega eins og bókstaflega; eins og
gnostiskir lærdómar eru ekki fyrirdæmanlegir í sjálfum sér,
þegar menn skilja þá sem líkíngar í myrkum búníngi, en
að skilja þá bókstaflega og gjöra þá að trú, það er fyrir-
dæmanlegt.
Frá Gnosticismus er skammt til Mysticismus, ogMon-
tanistarnir, sem voru uppi í Phrygíu á 2. öld, og kallast
einnig Kataphrygii og Pepuziani, eru milliliðurinn á milli
Gnosticismus og Mysticismus. f>eir voru mótsettir Gností-
kunum að því leyti, að þeir héldu fast við ritnínguna og
viku ekki frá bókstaf hennar, en þeir trúðu helgum inn-
blæstri (inspiratio); þeir lifðu straungu líferni, giptust
aldrei og sóktust eptir píslardauða fyrir trúna.
Trúarheimsspekin (Philosophia scholastica). Eg
kalla trúarheimsspeki það sama sem Sigurður Melsteð kallar
»skólaguðfræði«, og húu er »heimfærsla heimsspekinnar
uppá rannsókn um setníngar trúarinnar*. Bonaventura segir,
að heimsspekin sé það meðal, sem guðfræðíngurinn gjöri
sér speigil með úr hinu skapaða, og stigi á því eins og á
stiga upp í himininn. En þó að trúarheimsspekin þannig
væri guðfræði; þá var hún meira um leið; hún innifól alla
rannsókn allra hluta, en af því guð er æðstur, þá var líka
»guðfræðin« æðst, og því hét heimsspekin »ambátt guð-
fræðinnar« (philosophia theologiae ancilla). Bonaventura
hefir ritað annað rit, er kallast »heimfærsla kunnáttanna
(o: vísindanna) til guðfræðinnar« (Reductio artium ad theo-
logiam), og þar lýsir hann berlega, að heimsspekin sé rann-