Gefn - 01.01.1873, Síða 108

108
múra Florens. En sú von rættist eigi. Hann reyndi til
á allan hátt að <á útlegðardóminn aptur tekinn, og gat einu
af vinum hans komið því til leiöar, að honum var leyfð
inngánga í borgina með þeim kostum, að hann léti úti
nokkuð fé, en það vildi Dante ekki, því hann þóttist ekkert
hafa afbrotið, og vildi mega snúa aptur fyrir ekkert eins
og heiðarlegum manni sæmdi, en ekki kaupa'sig inn eins
og hann heíði breytt ránglega. Varð því ekkert af neinu.
Dante var einhverr hinn merkilegasti allra skáldmanna um
alla tíð; hann vissi fiest það er kennt var á hans öld;
aldrei var hann klerkvígður, en þó mikill guðfræðíngur, eins
og versið um hann sýnir: »TheoIogus Dantes, nullius dog-
matis expers.« Kennari Dantes var Brunetto Latini, hinn
lærðasti maður. Lífsferill Dantes er í þrem hlutum mark-
aður: með ást, ríkisstörfum og skáldskap; allt þetta sam-
einaði hann með innilegri trú, og stjórnarleg sameiníng
trúarveldisins og ríkisveldisins var hans aðalósk, en hann
sá þá von bregðast, og fylltist því harmi og reiði.
A æskualdri sá Dante þá meyju, er Beatrix hét, og
varð svo ástfánginn til hennar, að hann ásetti sér að kveða
um hana svo sem aldrei hefði verið kveðið um nokkurn
kvennmann hvorki fyrr né síðar, enda hefir það enn ekki
gjört verið. Ráfandi um víða veröld, fátækur og útlægur,
orti hann »hinn guðdómlega sjónarleik« (divina comedia),
sem er ferð hans í gegnum helvíti, hreinsunareldinn og
himnaríki. Virgilíus leiðir hann allt að inngángi himnaríkis,
þá tekur Beatrix við og leiðir hann um sælustaðinn. Bea-
trix dó úng; Dante naut hennar aldrei, því hún eignaðist
annan mann, en hann bar hana sí og æ undir hjarta sér,
og þótt hann eignaðist síðan aðra konu, þá orti hann aldrei
um hana, heldur um Beatrix. En þótt nú kvæðið mikla sé
helgunarljóð Beatrix, þá er það einnig fleira, því að það er
lýsíng allrar kirkjunnar í skáldlegum búníngi, bölvun óvina
og blessun vina skáldsins, harmur og reiðihljóð yfir spillíngu
klerka og páfa, og dýrðarsaungur hinnar eptiræsktu sam-