Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1886, Blaðsíða 116

116
sigurbraut sinni mæta þær ávítum hins siðferðislega,
afls og hrökkva optlega undan þess kyrru, djúpu, ógn-
andi röddu. Engin grein sjálfs-þekkingarinnar er meira
áríðandi en sú, að þekkja glöggt þessi tvö höfuðöfl,
hið síngjarna og hið ósíngjarna; og hinn mest varð-
andi partur sjálfs-menntunarinnar er sá, að niðurkæfa hið
fyrnefnda en glæða hið síðar nefnda, eða að gjöra
hina siðferðislegu grundvallarstefnu drottnandi í oss.
jþroski hins siðferðislega kraptar í manninum, þekkir
engin takmörk, ef hann glæðir hann dyggilega. þeir
menn hafa verið, sem ekkert vald i víðum heimi gat
snúið frá réttvísi; hinn ógurlegasti dauðdagi hefur
verið slíkum mönnum minni hræzlugæði en brot á
móti því lögmáli allsherjar réttlætis og kærleika, sem
var skrifað í þeirra hjarta.
í annan stað er sjálfs-menntunin trúrœkilegs eðlis.
jpegar vér lítum til vors innra eðlis, sjáum vér öfl,
sem binda oss við þennan ytri, sýnilega, endanlega
og sí-breytilega heim. Yér höfum sjón og önnur náms-
vit til að skynja með, og limi og aðra hæfilegleika til
þess að afla hinna líkamlegu hluta og gjöra þá að
vorri eign. Og vér höfum einnig afl, sem ekki nemur
staðar við það, sem vér sjáum og handleikum, við
það, sem til er innan vébanda rúms og tíma; vér höf-
um afl, sem sækist eptir hinni óendanlegu ósköpuðu
orsök; vér eigum sálarafl, sem aldrei hvílist, fyr en
það nær upp til hins eilífa, allt umfaðmandi anda.
þ>etta köllum vér trúaraflið og þess tignarmikilleikur
verður ekki aukinn með neinni tungu; þvi það ber
vott um, að vera vor er ákvörðuð til háleitari sambúð-
ar en við þennan hinn sýnilega heim. Að glæða þetta
lífsafl er að mennta sjálfan sig í orðsins æzta skilningi.
Sönn hugmynd um guð, sem tekið hefir ljósum og
lifandi þroska í sálunni, og leiðir til tilbeiðslu og hlýðni
við hann og til löngunar eptir að líkjast honum, það