Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1886, Page 121

121
huga, hve fullkomlega þessi menntun er samhljóða
menntun hinna siðferðislegu og trúrækilegu afla i nátt-
úru vorri, er eg áður talaði um. í hverri þessari
menntunargrein um sig eru framfarir sálarinnar fólgn-
ar í því að hefja hana yfir það, sem er lágt og smá-
munalegt, einræningslegt og eigingjarnt, upp til þess
sem algilt er og ótakmarkað. Að betra manninn,
það er að gjöra hann frjálsari, gjöra hann meiri mann
i hugsunum tilfinningum og fyrirætlunum; þrengsli
sálarinnar og hjartans, það er sú niðurlæging, sem
öll uppfræðing miðar til að leysa manninn frá.
Enn fremur: Sjálfsmenntun er félagsleg, því eitt
af ætlunarverkum hennar er það að styrkja og helga
þær ástartilfinningar, sem kvikna ósjálfrátt upp í
mannsins brjósti og tengja saman mann og konu, for-
eldra og börn, bróður og systur, sem tengja mann við
vini og nágranna, við ættjörðina, við þá, sem þjáning-
ar þola, hvar sem þeir manni mæta, og hvar sem
heima eiga. fessi menntun er áríðandi partur úr
ætlunarverki voru, og er fólgin í því að breyta nefnd-
um tilfinningum úr ósjálfráðum hvötum 1 lífsreglur, úr
náttúrlegum tilhneigingum í andlegar tilhneigingar, í
því að gefa þeim skynsamlegt, siðferðislegt og helgað
eðli. Ást vor á börnum vorum er t. a. m. ósjálfráð í
fyrstu, og haldi hún svo áfram, kemst hún lítið hærra
en velvild dýranna til þeirra afkvæmis. En þegar
foreldrið glæðir þessa meðfæddu ást með lögmáli trú-
ar og siðgæðis, þegar það fer að skoða barn sitt eins
og skynsemi gædda, andlega, ódauðlega veru, og heiðra
það að því skapi meira, og girnist um fram allt að gjöra
það óeigingjarnt, göfuglynt, rétt barn guðs og ástvin
sinna meðbræðra, þá breytist hin ósjálfráða ástarhvöt í
heilaga og veglega tilfinning, og likist þá föðurkær-
leika guðs til hans andlegu ættleifðar. þvílíkan hrein-