Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1886, Blaðsíða 128
128
leg’u hæfilegleikar, þroski hugsunar og tilfinninga, og
sálarinnar djúpsettu lög, sem allt verður að nema og
skilja, áður en uppeldisverkinu er fullkomlega lokið;
og samt er þetta æzta starf á jörðunni af guði falið á
hendur jafnt öllum stéttum. Hvaða rök þurfum vér
ljósari til að sanna, að hærri menntun en menn enn
hefir dreymt um sé nauðsynleg öllum jarðarinnar
ættstofni.
II. Nú held eg áfram, og ætla að rannsaka þau
meðö'l, sem eiga að auka og efla sjálfsmenntun þá, er
eg nú hefi lýst; og er mér nú ekki ljóst, hvar eigi á
því efni að byrja. Efnið er svo umfangsmikið og að
sama skapi áríðandi, að mér finnst eg vera ófær til
að framsetja það til nokkurrar fullnustu, einkum innan
svo þröngra takmarka, sem eg er við bundinn. Yil
eg því .biðja yður að álíta svo, sem eg gefi bendingar
einar, og það þær, er fyrir mér hafa orðið, án þess
hugur minn þyrfti lengi að leita.
Og fyrst kemur þá höfuðmeðal sjálfsmenntunar-
innar, það sem öll önnur meðöl innibindur, það að
festa sig við þessa menntun eins og vort stóra mark
og mið, að einsetja oss alvarlega og hátíðlega að
kappkosta að láta oss verða sem mest og bezt úr
þeim gáfum, sem guð hefur gefið oss. Án þessa ein-
dregna ásetnings eru hin beztu meðöl lítils virði, en
með honum verða hin lítilfjörlegustu meðöl máttug.
þ>ér megið sjá þúsundir manna, sem eiga kost á öll-
um þeim meðölum til að menntast, sem auðlegð getur
veitt manni; þeir hafakennara, bókasöfn og gripasöfn,
en verður þó ekkert ágengt; aptur eru aðrir, sem litla
hjálp hafa, en taka þó framförum, svo furðu gegnir;
og þetta kemur blátt áfram af því, að öðrum er alvara,
en hinum ekki. Sé manni alvara, hittir hann meðöl,
eða hitti hann þau ekki, skapar hann þau. Einbeitt-
ur ásetningur gjörir mikið úr litlu, blæs afli í veik