Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1983, Page 110

fax, en oftast löng hár neðaná hálsi, og stuttan dindii i hala
stað. Þau hlaupa léttilega og virðast næstum líða yfir landið.
Þau eru oftast saman í hópum og fælast menn. (5. mynd).
Ljóst er að þessi einkenni stemma yfirleitt illa við lýsingar á
sædýrunum hér að framan, auk þess sem telja má ólíklegt að
hreindýr komi af sjó eða úr vötnum og hverfi þangað aftur,
þótt þau séu reyndar góð og þolin sunddýr, og dæmi um að
þau hafi synt yfir firði, t.d. innanverðan Reyðarfjörð. (Sbr.
Týli 12. nóv. 1982).
Þó er ekki fyrir það að synja, að eitthvað af fyrrnefndum
dýrum gæti hafa verið hreindýr, t.d. Hólmlátursdýrið, enda
voru hreindýr óþekkt þar fyrir vestan, og á Austfirði komu
þau lítið fyrr en á síðustu áratugum.
Er þá næst að huga að eiginlegum sœdýrum, sem hugsanlega
gætu gefið tilefni til umræddra sagna. Þar er vissulega ekki
margt sem kemur til álita.
Það sem náttúrufræðingar kalla nú sœkýr (Sirenia) eru
sjávarspendýr sem mest líkjast hvölum, fótalaus, með bægsli
að framan, en höfuðlagið ekki ósvipað nautum. Þau lifa nú
eingöngu í Suðurhöfum, en allt fram á 18. öld var til stórt dýr
af þessu tagi við Kyrrahafsströnd Síberíu (Stellars-sækýr eða
Barkdýr), sem útrýmt var með miklum veiðum. Virðist það
dýr einnig hafa líkst hvölum. (Jochum Eggertsson hefur það
úr fornum heimildum að dýr þessi hafi einnig verið hér við
land. Hafi menn kallað það þangkú og notað húð þeirra til
húðskipsgerðar, Skammir bls. 183). Þessar sækýr ganga að
sjálfsögðu aldrei á land, og koma því ekki til greina í þessu
efni.
Ekki eru nú þekkt nein sædýr í Norðurhöfum sem land-
göngu stunda nema selir og rostungar, og dettur víst fáum í hug,
að þeir hafi gefið tilefni til sækúasagna (sbr. þó Heiðarhafn-
ardýrið). í Suðurhöfum eru auk selanna, skjaldbökur og ýmsar
eðlur, og slæðast þær fyrrnefndu stundum hingað til lands, og
hafa myndast af þeim skrímslasagnir. Hugsanlegt er að stórar
eðlur hafi einnig borist hingað fyrrum frá Suður-Ameríku, en
naumast gætu myndast af þeim sækúasögur, því ekkert líkjast
þær nautgripum.
112