Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1976, Page 79

NORDAHL GRIEG OG FRIHETEN
79
þá minnast myndar í blöðum af Noregskonungi og Ólafi krónprins
á flótta úti í skógi undan sprengjuregni frá flugvélum Þjóðverja.
I upphafi kvæðisins bregður skáldið upp áþekkri mynd. Konungur-
inn verður tákn allra þeirra, sem una því ekki að búa við hlekki.
I september yrkir Grieg kvæði, sem hann nefnir De beste. Þeir
beztu falla fyrir frelsishugsjón, en minning þeirra lifir. Nazistar í
Noregi fangelsuðu eða tóku af lííi þá, sem veittu þeim andspyrnu.
Einn af mörgum, sem lét lífið fyrir byssukúlum óvinanna, var vinur
Grieg, Viggo Hansteen. Hann var skotinn 10. september 1941 ásamt
Rolf Wickström, formanni í félagi málmsmiða. Hansteen var lög-
fræðingur og félagi í norska kommúnistaflokknum. Hann reyndi að
hamla gegn áhrifum nazista í norsku verkalýðshreyfingunni. Grieg
orti kvæði til minningar um Hansteen, og ber það nafn hans. Það
er lengsta kvæðið í Friheten, skipt í sjö kafla. Aftur hvarflar að skáldinu,
hver verði næstur af þeim beztu til að falla. Hansteen átti þess kost
að flýja land, en kaus að vera um kyrrt í Noregi. Grieg byrjar að
yrkja þetta kvæði um Hansteen á Islandi, en lýkur því ekki fyrr en
í Skotlandi í júlí 1943. Kvæðið hefur upprunalega annan endi en
lesa má í Friheten. Verður síðar vikið að því.
Nordahl Grieg fór aðra för til Jan Mayen um haustið. Af greina-
safninu, Fáni Noregs, má ráða, að hann var hér á landi í janúar
1943. Þar greinir hann frá dvöl sinni meðal norskra flugmanna, her-
og sjómanna. Hann segir einnig frá norskum og bandarískum her-
mönnum á Islandi og tekur þátt í leiðangri á Vatnajökul 7.—-17.
janúar 1943.
Þegar hér er komið sögu, höfðu fleiri lönd dregizt inn í styrjöldina.
7. desember 1941 réðust Japanir á Pearl Harbor, og Bandaríkja-
menn sögðu þeim stríð á hendur 8. desember. 11. desember sögðu
Þjóðverjar og ítalir Bandaríkjamönnum stríð á hendur. Hér urðu
mikil þáttaskil og óþarft að rekja þá sögu frekara.
Nordahl Grieg kom aftur til London í febrúar 1943. Hann hélt
fyrirlestra um ísland og skrifaði nokkrar greinar um það í Norsk
Tidend. I ágúst yrkir hann kvæðið Danmark. Þar hafði baráttan gegn
nazistum farið vaxandi.
Enn hreif dauðinn vin á brott. Carl Gustav Fleischer hershöfð-
ingi barðist gegn Þjóðverjum ásamt Englendingum, Frökkum og
Pólverjum við Narvik. Hann var fyrirliði norskrar hersveitar og átti
þátt í töku Narvik úr höndum Þjóðverja. Eftir uppgjöf Norðmanna