Náttúrufræðingurinn - 1998, Síða 54

smávöxnu fjörulýs (dýr af ættkvíslinni Jaera; í
Straumsvík er það einkum, en þó ekki
eingöngu, tegundin J. albifrons), 2-5 mm á
lengd. Fjörulýs finnast um allt þangbeltið (3.
mynd) og halda sig þar á þanginu. Þær eru
stundum í mikilli mergð en engu að síður lítt
áberandi vegna þess hversu smáar þær eru og
hreyfa sig hægt. Hins vegar er tegundin
Idotea granulosa (sem er hin eiginlega
þanglús), sem er miklu stórvaxnari, oft um 2 sm
á lengd. Hún skríður um í hægðum sínum á
þanginu og sést illa vegna þess hversu samlit
því hún er. Báðar þessar tegundir eru
þörungaætur.
Af öðrum algengum dýrum í fjörum
Straumsvíkur ber helst að nefna fjörurykmý
(Cricotopus variabilis) (3. mynd) og ána
(Oligochaeta). Lirfur fjörurykmýsins eru
algengar um neðanverðar fjörurnar, og á
vissum tímum má sjá mikið af mýinu á sveimi
þar. Fjörurykmýið er eina landræna tegundin
(þ.e. tegund sem ættuð er af landi eða úr fersku
vatni fremur en úr sjó) sem er verulega algeng
í fjörum Straumsvíkur, og er svo víða.
Dýralíf er fremur fátæklegt á hinum brima-
sömu fjörum rétt austan Straumsvíkur. Flestar
tegundanna sem eru inni í Straumsvík finnast
þó þar í einhverjum mæli. A.m.k. ein tegund
sem ekki fannst inni í Straumsvík er allalgeng á
þessu svæði, hin svokallaða brimlús (Idotea
pelagica) af ættkvísl þanglúsa, enda ein-
kennandi fyrir brimasamar fjörur. Dýralíf í
fjörum suðvestan Straumsvíkur er mjög
svipað því sem er inni í víkinni, eftir því Sem
séð verður. Þarna er þó brimlúsin í nokkrum
mæli, og kemur ekki á óvart.
NÁTTÚRUVERNDARGILDI
Þegar fjörur í Straumsvík og nágrenni eru
bornar saman við grýttar fjörur annars
staðar á Suðvesturlandi verður niðurstaðan
sú að víða er lífríkið tegundaríkara en í
Straumsvík. Þar vantar ýmsar tegundir sem
algengar eru annars staðar, t.d. sagþang.
Líklegt er að hið mikla ferskvatnsrennsli ráði
þarna miklu um, því margar fjörutegundir
þola illa að komast í tæri við ferskt vatn.
Fræðilega er mjög áhugavert að kanna áhrif
ferska vatnsins á fjörulífríkið og Straumsvík
býður upp á kjörin skilyrði til þess.
Fjarri fer þó því að kalla megi fjörur í
Straumsvík og nágrenni tegundasnauðar.
Sjálfar fjörumar em afar fjölbreyttar að gerð og
á ferskvatnsrennslið sinn þátt í að auka á fjöl-
breytni umhverfisins. Þama em skemmtilegar
og vel aðgengilegar fjörur í nágrenni þéttbýlis,
þar sem gott er að skoða lífríkið við náttúru-
legar aðstæður. Svæðið blasir að auki vel við
frá þjóðvegi og vekur áhuga vegfarenda.
HEIMILDIR
Agnar Ingólfsson 1-977. Distribulion and habitat
preferences of some intertidal amphipods in
lceland. Acta Naturalia Islandica 25.
Agnar Ingólfsson 1990. Rannsóknirá lífríki fjöru
umhverfis kerbrotagryfjur í Straumsvík.
Líffræðistofnun Háskólans. Fjölrit nr. 27.
Hansen, John Richard & Agnar Ingólfsson 1993.
Patterns in species composition of rocky
shore communities in sub-arctic fjords of east-
ern Iceland. Marine Biology 1 17. 469^181.
SUMMARY
PLANTS AND ANIMALS ON THE INTERTIDAL
SEASHORE AT StRAUMSVÍK
A short description is given of the intertidal biota at
Straumsvik and of adjacent shores, southwestem
Iceland. These shores are made of more or less bro-
ken lava blocks and can mostly be characterized as
Ascophyllum nodosum-shores, due to the promi-
nence of the brown seaweed A. nodosum (the knot-
ted wrack). The biota is fairly rich, although some
species are conspicuously absent. The most likely
explanation for this is the abundant fresh water that
emerges on the shore and produces conditions that
are in sorne respect estuarine. The shores at
Straumsvík are ideal for nature watching due to
easy access and variety of habitats produced by the
irregular lava and the fresh-water ranoff.
PÓSTFANC HÖFUNDAR/AuTHOR's ADDRESS
Agnar Ingólfsson
Líffræðistofnun Háskólans
Grensásvegi 12
IS-108Reykjavík
agnaring@rhi.hi.is
212