Náttúrufræðingurinn - 1998, Qupperneq 76

Þegar breyting verður á spennu kera,
svokallað spennuris, geta myndast kolflúor-
sambönd (CF4og C2F6). Þau voru áður talin
hættulaus en komið hefur í ljós að þau hafa
sterk gróðurhúsaáhrif.
Hluti af því áli sem myndast við rafgrein-
inguna getur afoxað koldíoxíð sem það
kemst í snertingu við og hvarfast aftur í
súrál samkvæmt efnahvarfinu:
2A1 (fljótandi) + 3C02 (gas) =>
=>A1203 (í lausn) + 3CO (gas)
Það kolmónoxíð (CO) sem myndast við
þetta efnahvarf er mælikvarði á straum-
nýtingu við álframleiðsluna; því minna kol-
mónoxíð því betri straumnýting. Kolmón-
oxíð getur einnig myndast við ófullkominn
bruna kolefnis. Kolmónoxíð sem myndast í
kerum getur oxast í koldíoxíð á leið sinni í
gegnum reykhreinsivirki.
Súrefni (02) sem myndast við rafgreining-
una getur í einhverjum mæli hvarfast með
köfnunarefni (N2) og geta þá myndast ýmis
sambönd af köfnunarefnisoxíði (NOx).
Loks má geta þess að tjöruefni (PAH) geta
rokið úr rafskautunum. Þetta á einkum við
þar sem notuð eru fljótandi tjörurafskaut
(Söderbergs-tækni) en síður þar sem notuð
eru forbökuð skaut eins og eru í álverinu í
Straumsvík.
■ hreinsun útblásturs
FRÁ ÁLVERUM
Mikil þróun hefur orðið undanfarin ár í gerð
hreinsibúnaðar fyrir útblástur frá álverum.
Áhersla hefur verið lögð á að takmarka
mengun af völdum tjöruefna, flúoríðs og
ryks. I þessu sambandi hefur m.a. verið skil-
greind besta fáanlega tækni til rafgreiningar
á áli út frá sjónarhóli umhverfisins. Helstu
þættir þessarar tækni eru notkun forbakaðra
rafskauta (til að halda PAH-mengun í lág-
marki), lokuð þétt ker sem safna reyk og lág-
marksopnunartími kera við þjónustu, punkt-
mötun á súráli, nákvæm stýring á kersam-
setningu og spennu og loks þurrhreinsun til
að hreinsa ryk og flúoríð úr útblæstri.
Við þurrhreinsun er ryki og gasi frá ker-
unum safnað saman í sérstakt reyksöfn-
unarkerfi með því að loka kerunum með
þéttum þekjum. Útblásturinn er þá hreins-
aður með því að blanda hann með þurru
súráli sem haldið er í hringrás í kerfinu.
Súrálið bindur gaskennt flúoríð. Þetta súrál
er, ásamt rykinu frá kerunum, síað frá
útblástursloftinu með pokasíum. Súrálið frá
þurrhreinsivirki er mettað flúoríði, svo það
má nota við álframleiðsluna í stað krýolíts.
Einungis þarf að bæta álflúoríði í kerin í stað
þess flúoríðs sem tapast.
A undanförnum árum hefur virkni þurr-
hreinsibúnaðar aukist með fullkomnari
tækni og nákvæmari stjórn á rafgreiningu og
reykhreinsun. Tekist hefur að stytta þann
tíma sem kerin þurfa að vera opin og einnig
að gera þekjur þéttari, og þannig hefur
dregið úr þeim reyk sem sleppur framhjá
hreinsibúnaðinum. Betri stýring á kerunum
hefur einnig átt sinn þátt í að draga úr loft-
og rykmengun frá þeim. Þannig hefur m.a.
tekist að fækka spennurisum og gera þau
skammvinnari. Með því hefur einnig dregið
úr myndun kolflúorsambanda.
Einnig hefur lekist að bæta hreinsibúnaðinn
sjálfan. Besti búnaður á nú að geta náð til sín
98-99% af reyknum frá kerunum, hreinsað
99,9% af gaskenndum llúoríðum og tryggt að
ryk í útblæstri verði 1 -5 mg/m3, en það var áður
20 til 50 sinnum meira.
Þurrhreinsibúnaður hreinsar ekki brenni-
steinsdíoxíð úr loftinu. Til þess má nota
svonefndan vothreinsibúnað, þar sem út-
blásturinn er skolaður með vatni. Gott er að
nota sjó, vegna basískra eiginleika hans, en
hann bindur brennisteininn sem súlfít sem
oxast í súlfat. Afrennsli frá vothreinsi-
búnaði inniheldur aukinn styrk af súlfati,
rykagnir og annað sem kann að vera í
reyknum. Einnig er það súrefnissnautt og
súrt.
Á árum áður var víða eingöngu notaður
vothreinsibúnaður og þá ekki sérstaklega til
hreinsunar á brennisteinsoxíði. Hann reynd-
ist ekki fullnægjandi til hreinsunar á flúoríði
og ryki og því er þurrhreinsibúnaður nú
skilgreindur sem hluti af bestu fáanlegu
tækni með tilliti þessara tveggja þátta.
234