Náttúrufræðingurinn - 1998, Blaðsíða 98

1. mynd. Bnmntjörn um fjöru. - Brunntjöm-pond by low
tide. Ljósm./photo: Jean Antonie Posocco.
flötum hraunklöppum í fjörum
Brunntjarnar (Agnar Ingólfsson
o.fl. 1989). Könnuð voru tvö
snið haustið 1979, annars vegar
á nánast lóðréttri klöpp (kallað
snið 1, halli um 71 °), hins vegar á
klöpp með mun minni halla (snið
2, halli um 37°). Alls greindum
við Hörður Kristinsson og
Bergþór Jóhannsson 71 tegund
plantna á sniðum þessum (22
tegundir háplantna, 28 tegundir
mosa og 21 tegund fléttna) auk
bláþörunga og kísilþörunga.
Hraun það sem tjarnir við
Straumsvík liggja í er sennilega
um 5-7 þúsund ára gamalt
2. mynd. Brunntjörn um flóð. - Brunntjörn-pond by
high tide. Ljósm./photo: Jean Antonie Posocco.
BRUNNTJORN
Brunntjörn er um 160 m þar sem
hún er lengst. Minnsta fjarlægð
frá sjó, frá norðvesturhorni tjarn-
arinnar, er um 200 m. A mesta
stórstreymi er munur á hæð
vatnsborðs á flóði og fjöru í
tjörninni rúmlega tveir metrar (en
rúmlega 4 m í sjávarfjörunni
þarna), en á meðalstórstreymi um
1,7 m. Á meðalsmástreymi er
munurinn í tjörninni aðeins um
0,7 m (en um 1,7 m í sjónum). Við
mestu fjöru kemur mikill hluti
tjarnarbotnsins í ljós. Breytingar
á hæð vatnsborðs tjarnarinnar
eru í takt við föllin í sjónum en koma fram
nokkru á eftir. Háfjara er þannig um tveim
stundum síðar en í sjónum en háflóð hins
vegar aðeins fáum mínútum síðar en gerist í
Straumsvík. Skert og skekkt sjávarföll af
þessu tagi eru alkunn úr sjávarlónum og
stafa af einhvers konar þrengslum, sem
hamla flæði sjávar.
Selta hefur margoft verið mæld í Brunn-
tjörn, við botn og við yfirborð og á ýmsum
stigum sjávarfalla, en aldrei hefur mælst
neinn vottur sjávarseltu.
Enn sem komið er hafa rannsóknir á lífríki
Straumsvíkurtjarna einskorðast að mestu
við rannsóknir á beltaskiptingu gróðurs á
(Haukur Jóhannesson og Sigmundur Einars-
son 1998). Þetta er því ungt land, jafnvel á
íslenskan mælikvarða. Líklegt er að þær
tegundir lífvera á landi, í fjöru og á grunn-
sævi sem finnast hérlendis hafi flust hingað,
aðallega frá Evrópu, á síðustu 12-15 þús-
und árurn (sjá Agnar Ingólfsson 1992). Þetta
er svo stuttur tími að ekki hefur gefist tóm til
myndunar (þróunar) nýrra tegunda, og
lífverustofnar hér eru vafalaust enn aðlag-
aðir svipuðum skilyrðum og stofnar sömu
legunda í Evrópu. Aldur umhverfisins hefur
sérstaka þýðingu þegar Iitið er til hinna
fersku sjávarfallatjarna í Straumsvík. Þareru
skilyrði einstök. Ekki er kunnugt um svæði
256