Tímarit kaupfjelaganna - 01.01.1897, Page 66

60
við það, sem er annarsstaðar; þar eru það smærri bændur og
atvinnurekendur. Á Þýzkalandi hafa smærri atvinnurekendur
komið á fót lánstofnunum, og bændur á Frakklandi liiuum svo-
kölluðu „Syndicats agricoles11 (búenda-samtök). Þar á móti er
hin mikla útbreiðsla á kaup- og framleiðslufjelögum á Bret-
landi. Sviss stendur hjer mitt á milli; hefur eins og Frakk-
land allmikið af landbúnaðarsamtökum, og eins og Englendingar
kaupfjelög með ágætu fyrirkomulagi.
Árið 1894 voru kaup- og framleiðslufjelög á Stórbretalandi
1589 að tölu; fjelagsmenn í þeim 1,245,958; starfsfje samanlagt
18 miljónir sterl. punda (344 milj. króna); ársumsetning yfir
47 milj. Lstrl. og hagnaður netto 4,784,000 Lstrl.* **)
Árið 1881 er fyrst nákvæm skýrsla um tölu fjelaganna og
ástand, og til þess að sýna hinn ákaflega vöxt og viðgang
fjelaganna síðan, era hjer samanburðartölur árin:
1881 — 1894.
Tala fjelaganna . . . 997 1589
Tala fjelagsmanna . . 559,913 1,245,958
Starfsfje Lstrl. . . . 7,173,862 18,196,867
Ársumsetning .... 21,420,823 47,147,230
Hagnaður 1,587,098 4,784,109
Hlutfall fjelagsmanna við manntölu þjóðarinnar . 1,6% 3,2%
Langmestur hluti fjelaganna eru kaupfjelög. Árið 1894 voru
þau 1421 að tölu (England 1124, Skotland 284, írland 13).
Ejelagsmenn í kaupfjelögunum voru 1,213,000; starfsfje 14y2
milj. Lstrl.; ársumsetning 32 % milj. Lstrl.; hagnaður 4,460,000
Lstrl. og er það 13,8 % af nmsetningunni. Til uppfræðingar
og menntameðala var varið 36,271 Lstrl.
Mörg af kaupfjelögunum hafa ekld einungis vörurnar til
sölu, heldur framleiða þær líka. Það eru til fjelög, sem reka
skósmíði, dúkagjörð, brauðbakstur, matvælagjörð, klæðasaum,
kornmillur, akuryrkju o. fl.. Er það sjerstaklega ept-irtekta-
vert, að þeim fjelögum fjölgar ört, sem hallast að framleiðslu
*) 1896 var tala fjelaganna komin upp í 2000, umsetningin
í 930 miljónir króna og hagnaður netto i hjer um hil 100 milj.
króna.
**) Ekki er svo mikið um, að álika skýrsla og þessi verði sýnd
um íslenzk kaupfjelög.