Andvari - 01.10.1962, Page 17

IVO ANDRIC:
Kraftaverkið í Olovo
Allt, sem lifði og hrærðist undir þaki Bademlicsfjölskyldunnar, var fullt
af kæti, léttúðugt og brosmilt. Hina undantekningin var Kata Bademlic, kona
bins elzta af Bademlicbræðrunum. Hún var hávaxin heinasleggja, Ijóshærð
með dökkblá augu og nístandi kalt augnaráð. Fyrir tuttugu og sex árum hafði
hún flutt inn í þetta ríkmannlega og rúmgóða hús, og eftir því sem árin liðu
hafði hún orðið æ skapstyggari, þungbúnari og þögulli. Hún var ekki ánægð
með manninn, og ekki var barnaláninu heldur fyrir að fara.
Maðurinn hennar, Pétur Bademlic, var elztur bræðranna í þessari auðugu
fjölskyldu og hafði kvongazt mjög seint. Um æskuár hans fór ýmsum sögum,
og þegar hann kom heim með Kötu, útlifaður og aflóga, mátti þó enn greina
í málfari hans, hreyfingum og einkum hlátri hans, eitthvað af gömlu ærslun-
um og frekjunni. Glottið, þetta óafmáanlega einkennismerki Bademlicsfjöl-
skyldunnar, var breitt, sljótt og munúðlegt. 1 þessu glotti var eitthvað, sem
frá fyrstu tíð og til þessa dags hafði fyllt hana ótta og viðbjóði.
Ennþá verra var þó með börnin. Fyrstu tólf hjúskaparárin hafði hún alið
níu börn, næstum allt drengi, og þau höfðu öll dáið frá henni, einmitt þegai
þau voru komin á bezta aldurinn. Tíunda fæðingin hafði því nær rænt hana
iífinu. Eftir það eignaðist hún ckki börn. Síðasta barnið var stúlka, og hún lifði.
Stúlkuhamið tók eðlilegum framförum fram á sjötta ár. Hún var grönn og
Ijós og svo falleg, að fólk sneri sér við í kirkjunni til að horfa á hana. Hún var
eftirmynd móður sinnar og hinnar hraustu ættar hennar. En þegar hún var
hér um bil sex ára, tók henni að Imigna, og hún fór að ólríkka. Hún krepptist
í hnjánum og varð hokin. Andlitsdrættirnir urðu grófir. I lún skreið áfram visin
og opinmynnt af einum legubekknum á annan og lá áruin saman í dimmu og
köldu húsinu, heimilisböl og krossberi. Nú var hún finnntán ára. Líkamlegar
framfarir hennar höfðu verið hægfara og þó einkum andlegur þroski. I lún
gat hvorki rétt úr sér né gengið óstudd. Hún bar fátt í mál, aðeins það allra
nauðsynlegasta, og röddin var hás og óskýr. Móðir hennar skildi hana bezt, —
og þessi roskna kona vék ekki frá barni sínu. Hún þoldi ekki, að vinnukonurnar