Andvari - 01.10.1962, Page 75

ANDVARI
HÓMER OG HÓMERSÞÝÐINGAR
313
lieildarmynd. HiS veigamesta í þessum
kafla virðist vera greinargerð fyrir náms-
efni í Bessastaðaskóla og skýrsla Gutt-
orms Pálssonar prests í Vallanesi um
kennslu í latínuskólunum á landi hér á
18. öld og í byrjun 19. aldar.
Þó að lýst sé að nokkru náms- og þroska-
ferli Sveinbjarnar hér heima, þá virðist
skorta fyllri greinargerð fyrir þeim áhrif-
um, sem hann hlýtur að hafa orðið fyrir
á námsárum sínum í Kaupmannahöfn.
Má gera ráð fyrir, að á námsárum Svein-
bjarnar í Kaupmannahöfn hafi verið uppi
menn og stefnur, sem beindu hug hans
inn á þær brautir, sem að lokurn lágu
frá guðfræði til málvísinda. í ritgerðinni
kemur því ekki fram sú heildarsýn, sem
hefði gert oss kleift að sjá þroska- og
þróunarferil Sveinbjarnar í réttu sam-
hengi innan samtíðar hans. Má t. d. ekki
gera ráð fyrir, að vinfengi hans við af-
burðamanninn Rask hafi haft nokkur
áhrif á hann?
1 þriðja kafla ritsins, sem bcr yfir-
skriftina „Ferill“, er rakin saga Hómers-
þýðinga Sveinbjarnar. Virðist praeses
hafa kannað það mál nákvæmlega, af
gerhygli og alúð. Það efni er alls ekki
eins einfalt og ætla mætti. En því eru
nú gerð hér ágæt skil í fyrsta skipti.
Ein klausa stendur þar samt á bls. 46,
sem ég hef ekki getað fellt mig alls kostar
við. Hún hljóðar svo: „Þegar hinn nýi
stiftamtmaður, Rosenörn, síðar rifti fyrri
ákvörðun um prentun hinnar endurskoð-
uðu þýðingar, (þ. e. a. s. Odysseifskviðu
í lausu máli), hefur Sveinbjörn hætt við
hana í miðjum klíðum, en tekið í stað-
inn til við Ilíonskviðu með það eitt í
huga að skila framtíðinni fúllgerðri þýð-
ingu hennar, hvort sem hann lifði að
sjá hana á prenti eða hreppti fyrir hana
nokkur laun“. —- Flestum mundi þykja
þetta kynleg viðhrögð, hver sem í hlut
hefði átt og ekki sízt, þegár um cr að
ræða Sveinbjörn Egilsson. Hann á að
hafa fleygt frá sér endurskoðun Odys-
seifskviðuþýðingarinnar, boðsritatextans,
þegar stiftsyfirvöldin brugðust með út-
gáfuna, til þess að geta haldið áfram
með þýðingu Ilíonskviðu, sem mátti þó
jafnvel teljast í enn meiri óvissu með
útgáfu á. Skyldi ekki hitt vera sönnu
nær, að Sveinbjörn hafi talið endurskoðun
hoðsritatextans að mestu lokið, (sbr. það
sem praeses segir urn þetta efni á bls. 41).
Sú endurskoðun er annars vegar fólgin í
hreinskrift hans sjálfs, svo langt sem hún
nær, og hins vegar í breytingum, sem
hann hafði fært inn í eintak sitt af prent-
aða textanum. Hreinskriftin og eintakið
af boðsritatextanum, sem aldrei áttu að
verða viðskila, eru saman hinn endur-
skoðaði texti Odysseifskviðu.1)
A hls. 53 segir svo: „Geta mætti sér
þess til, að hvarflað hafi að Sveinhirni
að birta sýnishorn ljóðaþýðingar sinnar
á Uíonskvæði í boðsriti skólans, annað-
hvort strax í upphafi eða síðar . . . Þegar
það síðar réðst svo, að Sveinbjörn hirti
smám saman alla Odysseifsdrápu í boðs-
ritum skólans, hlaut Ilíonskvæði að sitja
á hakanum."
Hér hefði átt að koma skýrt fram, að
Sveinbjörn mun hafa látið óbundnu þýð-
inguna ganga fyrir ljóðaþýðingunni með
hliðsjón af þörfum nemenda skólans, sbr.
það, sem praeses tekur réttilega fram á
bls. 35, efst.
Fjórði kafli ritsins ber þessa tvöföldu
yfirskrift: „Ur sögu erlendra Hómers-
þýðinga. Bókakostur Sveinbjarnar Egils-
sonar', enda er hér í rauninni um tvo
sjálfstæða þætti að ræða, þótt skipað hafi
verið saman í einn kafla. í fyrra þættin-
1) í ritgerð minni, „Hómerskviður í höndum
Sveinbjarnar", í inngangi með útg. okkar
Kristins Ármannssonar, rektors, er þetta efni
rakið nánar, sbr. Inngang, bls. LXXIV.