Andvari - 01.10.1962, Síða 94

332
HALLDÓR HALLDÓRSSON
ANDVARI
Elly, Helen, Helena, íslenzka nafnmyndin
er Elín, þótt finna megi dæmi um Helen
fyrr á öldum. 1703 báru 207 konur nafnið
Elín, en engin hinna nafnmyndanna
tíðkaðist þá. Lisbet, Lisebet, Lisibet, IJse,
Betty, Betzý, Bessie eru allt afbrigði
nafnsins Eltsabet, sem að vísu er ekki
rnjög gamalt í málinu. Þó báru það nafn
25 konur 1703, og nú hefir það unnið
sér hefð. Engin hinna nafnmyndanna
tíðkaðist 1703 nema Lisibet, sem hafði 3
nafnbera. Mary, Marie og ýmis smækk-
unarorð nafnsins Maria koma fyrir í skrá
dr. Þorsteins. Nafnið Marta er að vísu
ungt í íslenzku, kemur t. d. ekki fyrir
1703 — þá hafði Marin 19 nafnbera og
Mario 4, en María fer bezt í íslenzku
þessara nafna og nýtur mestra vinsælda.
Nafnmyndirnar Martea, Mcirtha og
Martine hera allar útlenzkulegan svip,
cn nafnið Marta, sem einnig hefir komið
inn í málið eftir 1703, fellur algerlega
að íslenzku málkerfi.
Af öðrum erlendum nöfnum, sem eru
til þess að gera ung í málinu og illa eða
alls ekki samrýmast íslenzku málkerfi,
mætti nefna þessi: Annaltus, Árelíus,
Clem, Cleon, Clyde, Júníus, Marinus,
Roy, Rudy, Tage, Westley, Wolfgang,
Woodrow o. s. frv. Meðal kvennanafn-
anna eru þessi: Aagot, Alice, Denný,
Dolly, Efemta, Ermenga, Gayle, Gerald-
ine, Grace, Haydy, Pedólina, Petrón-
ella, Sonnie, Tove, Vibeka, Zita, Zoe.
Mjög fá þeirra crlendu nafna, sem ég
tók á nafnaskrána, koma fyrir í mann-
talinu 1703. Ég hefi bent á nokkur
kvennanöfn áður, en stöku karlmanns-
nafn tók ég einnig með, t. d. Antonius,
sem hafði sex austfirzka nafnbera þá, en
nú hcfir svo til sigrað í myndinni Anton.
Einn hópur ónefna cru nöfn án nefni-
fallsendingar. Eri það skal viðurkennt,
að þessi hópur cr riokkuð vandmeðfarinn.
Ég licfi fylgt þeirri reglu að taka á skrá
um ónefni nöfn án nefnifallsendingar,
ef þau eru íslenzk að uppruna og hafa
við hlið sér samsvarandi nafn með nefni-
fallsendingu, og einstaka erlent nafn,
sem einnig er til með endingu, hefi ég
sett á skrána, en yfirleitt hefi ég farið
hér rnjög varlega í sakirnar. Nöfn eins
og Gústaf, Hinrik og KonráS hefi ég
ekki einu sinni sett á skrá um vafanöfn,
hvað þá nafnið Friðrik. Ég get þessa sér-
staklega vegna þess, að Hermann Páls-
son er mjög grimmur við nöfn af þessu
tæi í bók sinni Islenzkum mannanöfnum,
sem út kom 1960. Nöfnum án nefni-
fallsendingar hefi ég þannig skipt í þrjá
hópa. Sum tel ég til ónefna, önnur til
vafanafna og hin þriðju tel ég til full-
gildra íslenzkra nafna. Flest nöfnin, sem
enda á -tnann, t. d. Ármann, Hermann,
hcfi ég enga athugasemd gert um, cn þó
hefi ég sett nokkur þeirra á vafaskrá, en
venjulega af öðrum ástæðum. En hver
eru þá þessi endingarlausu nöfn, sem
telja verður ólögleg. Af karlmannsnöfn-
um mætti nefna Hallfreð, Ríkharð —
ég tala nú ekki um, þegar það er skrifað
upp á enskan máta —, Sigurberg, Vil-
berg. Réttu nafnmyndirnar eru Hall-
freSur, RtkharSur, Sigurbergur og Vil-
bergur. Meðal kvennanafnanna gætir
mest þeirra, sem enda á -frtS, t. d. Hjör-
frtS, HólmfrtS, RósfrtS og SigfrtS. Réttu
nafnmvndirnar eru HjörfríSur, Hóhn-
frítSur, RósfrtSur og SigfriSur eða Sig-
ríSur.
Stór hópur ónefnanna eru svonefnd
bastarSanöfn, en með því orði er átt við
nöfn, sem eru gerð af tveimur nafnliðum,
öðrum erlendum, en hinum íslenzkum.
Llm bastarðanöfnin gegnir svipuðu máli
og um endingarlausu nöfnin. Þau verða
ekki öll skorin niður við sama trog. Bast-
arðanöfnuin má skipa í tvo hópa, eftir
því livort erlendi liðurinn er stofn eða
viðskeyti. Fyrri tegundin á sér allgamlar