Andvari - 01.01.2001, Blaðsíða 12

10
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
*
Hættan af andófshópum sem mótmæltu hnattvæðingunni í Genúa er þó næsta
lítil móts við þá ógn sem lýðræðinu stafar af hryðjuverkasamtökum eins og
þeim sem réðust á World Trade Center í New York og Pentagon í Washington
á þessu hausti, 11. september 2001. Sá atburður er hinn feiknlegasti af slíku
tagi sem við höfum lifað, svo hátt sem reitt var til höggs og vegið að helstu
táknmyndum veldis Bandaríkjanna í hemaði og viðskiptum. Að verki eru öfl
sem segja vestrænu þjóðfélagi stríð á hendur og hafa það eitt markmið að
skaða það sem mest. Þessar árásir vöktu hrylling um heimsbyggðina og munu
hafa víðtækar og langvinnar afleiðingar. Hver er undirrót þeirra? Þar þarf
vafalaust djúpt að grafa. En sú spuming hlýtur að vakna hvað það sé í banda-
rísku þjóðfélagi og stefnu og verkum leiðtoga þessa heimsveldis, sem kallað
hafi á jafnstækt hatur og birtist í sjálfsmorðsárásum hryðjuverkamannanna.
Hvemig skyldi hugsjónum mannúðar, samhjálpar, kærleika, reiða af í þeim
heimi sem við byggjum og tekur á sig aðra eins mynd? Við spyrjum um fram-
tíð lýðræðisins og þess friðsamlega starfs sem er forsenda þess. Hér kallast á
málflutningur pólitískra hugsjónamanna og vakandi trúarleiðtoga. Hvorir-
tveggja lýsa eftir siðbót, að samtíðin setji sér æðra mark, siðferðilegar marka-
línur. Biskup Islands hefur talað vel og drengilega í þessa átt síðustu misseri.
An þjóðfélagslegs réttlætis og mannúðar í samskiptum borgaranna visnar
trúin. Ef ekki er til að dreifa félagslegri ábyrgð breytist öll trúariðkun í yfir-
drepsskap.
Ekki alls fyrir löngu mátti lesa í blöðum að yfirlýsingar kaþólska erkibisk-
upsins af Westminster, Cormac Murphy-O’Connor, hefðu vakið mikla
athygli. Hann segir að kristindómurinn sé nærri horfinn í Bretlandi. Þegar orð
hans eru lesin nánar kemur þó í ljós að hann lýsir aðeins því sem blasir við
hverjum hugsandi manni og er í beinum tengslum við þann hugsunarhátt sem
hið hnattvædda efnahagslíf og efling kapítalismans hefur alið af sér.
Að sögn breska dagblaðsins The Daily Telegraph sagði O’Connor m. a.
(þýðing Morgunblaðsins 7. september 2001): „Kristindómurinn sem grund-
völlur er nánast horfinn úr lífi fólks og siðferðilegrar breytni þess, ríkisstjóm-
arinnar og félagslífs í Bretlandi. Kristnir menn standa nú frammi fyrir gjör-
breyttum tímuin og það á sérstaklega við okkur hina kaþólsku. Örvænting
hins vestræna heims blasir við hverjum þeim sem hana vill sjá ... Flestir í
löndum okkar leita til markaðarins og neyslusamfélagsins ... ljóst er að þeir
sem treysta á markaðinn í blindni verða á endanum ófærir um að stjóma eigin
lífi.“ Síðan sagði kardínálinn: „Við okkur blasir afsiðað samfélag, samfélag
þar sem hið góða er það eitt sem ég vil, þar sem einu réttindin eru réttindi mín
og þar sem eina lífið sem merkingu hefur eða gildi er lífið sem ég vil lifa.“
Þetta er ekki fögur lýsing, en því miður alltof sönn. Undir gljáfægðu yfir-