Andvari - 01.01.2001, Blaðsíða 60

ANDVARI
58 PÁLL BJÖRNSSON
Viðhorf þeirra erlendu manna sem sóttu Reykjavík heim upp úr miðri nítj-
ándu öld voru æði misjöfn.27 Brockhaus skipaði sér greinilega í hóp Islands-
vina, svo notað sé síðari tíma orðtak, vegna þess að hann fór fögrum orðum
um bæinn, bæjarlífið og bæjarstæðið. Á öðrum degi dvalarinnar skráði hann
í dagbók sína: „Það verður að segjast að Reykjavík er betri en ég hafði gert
mér í hugarlund; hér má finna reglulega falleg, hreinleg og hlýleg timburhús,
og þá er hér einnig að finna götur; meira að segja er hér skemmtistígur
(.Promenade) ... .“28 Og nokkrum sinnum getur hann þess að sundin og fjalla-
sýnin í Reykjavík minni sig á suðrænar slóðir, jafnvel á Neapel eða Palermo.
Þetta jákvæða viðhorf hans til bæjarins kann að einhverju leyti að hafa staf-
að af þeim góðu móttökum sem Siemsen fjölskyldan veitti honum. Brock-
haus hrósaði henni og ótæpilega, sagði til dæmis matinn á heimilinu hafa
verið hreint frábæran.29
Hann eyddi fyrstu þremur vikunum í Reykjavík og tók þá virkan þátt í
samkvæmis- og félagslífi fyrirfólksins. Hann segir í dagbókum sínum frá
útreiðartúrum, skemmtisiglingum, heimsóknum í erlend herskip, sem lágu
við festar í víkinni, og heimboðum, stórum og smáum í sniðum. Gestkvæmt
var í húsi Siemsens og eins bauð fjölskyldan Brockhaus oft og tíðum að slást
í för með sér. Hann hafði orð á því að fólkið í bænum gerði mikið að því að
heimsækja hvert annað, en eins og Guðjón Friðriksson hefur rakið, voru inn-
byrðis mægðir meðal fyrirfólks bæjarins algengar.30 Þátttakan í samkvæmis-
lífinu var þó ekki alltaf jafn ánægjuleg fyrir Brockhaus sökum tungumálaerf-
iðleika: „Varla nokkur talar almennilega þýsku, fólkið er heldur ekki sérlega
vel að sér í ensku eða frönsku ... ; ég er ekki góður í dönsku og ekkert kann
ég í íslensku og því verða samræðumar oft að hreinni pínu.“31 Þess vegna bað
Brockhaus Eirík Magnússon að túlka fyrir sig og tók hann því vel, þannig að
næstu vikurnar áttu þeir eftir að eyða talsverðum tíma saman, en Brockhaus
lýsti Eiríki sem „hámenntuðum" manni er væri „vel heima í öllum tungumál-
um“.32 í ljósi þess að Eiríkur var enginn Þýskalandsvinur er athyglisvert hve
vel virðist hafa farið á með þeim. Eiríkur hafði meira að segja eytt vetrinum
frá 1864 til 1865 í Leipzig, heimaborg Brockhaus, þaðan sem hann ritaði til
að mynda Jóni Sigurðssyni bréf þar sem hann fór hörðum orðum um þýsku
þjóðina.33
Strax á þriðja degi fór Brockhaus ásamt Eiríki í Stiftsbókasafnið, sem þá
var til húsa á dómkirkjuloftinu, og tók Jón Ámason bókavörður á móti þeim.
Ekki fannst þessum helsta bókaútgefanda álfunnar aðstaðan vera safninu
sæmandi og það varð heldur ekki til að kæta gamla manninn að sjá þær fjöl-
mörgu bækur sem hann hafði gefið safninu liggja þama óinnbundnar.
Ársskýrslur safnsins frá sjöunda áratuginum, skráðar af Jóni Árnasyni, bera
ástandinu vitni. I lok árs 1863 sagði Jón til dæmis: