Andvari - 01.01.2001, Side 88

86
AÐALGEIR KRISTJÁNSSON
ANDVARI
ember 1872 og segir: „ [...] Gísli stendur víst heldur lakar en áður eftir fyr-
irlestra sína. Þeir urðu seinast að biðja hann að hætta, og varð hann þá að
hlaupa yfir helminginn af Landnámu og að hætta í Sturlungu einhversstaðar
með lykkju á lestrinum“ (tilv. rit, 567). Þetta virðist jafnan hafa einkennt fyr-
irlestrahald Gísla. Finnur Jónsson ætlaði að hlýða á fyrirlestra hans um land-
nám á Islandi og elstu sögu landsins sem hann hugðist flytja á íslensku á
haustönn 1879. Finnur og Eiríkur Briem urðu þeir einu sem sóttu fyrirlestr-
ana. „En allir þessir fyrirlestrar snerust um Egyptaland og Babýloníu; aðeins
2 síðustu tímana fyrir jól komst hann lítið eitt inn á elstu sögu landsins“, segir
Finnur í ævisögu sinni (FJ.Ævisaga,“ 47).
I maí 1873 sótti Gísli um að verða settur dósent í íslenskri sögu og bók-
menntum við Hafnarháskóla. I umsókninni sagðist hann hafa haldið launaða
fyrirlestra við Hafnarháskóla nokkur undanfarin ár um íslenska stjómmála-
sögu frá upphafi vega í samræmi við úrskurð konungs. Nú skyldi hann jafn-
framt fara annað veifið til Islands til að halda þar fyrirlestra um sama efni.
Markmiðið með þeim var að Gísli skyldi innræta löndum sínum réttari skiln-
ing á stöðu Islands (om deres Fpdeps naturlige og retlige Stilling). Hinn 24.
júní 1873 skilaði heimspekideild Hafnarháskóla greinargerð um málið. Þar
lýsti hún því yfir að hún gæti ekki mælt með því að bæta við nýjum kennara
í þessum fræðum því vel væri að þeim búið með prófessor og tveimur kenn-
urum að auki. Hins vegar áleit hún æskilegt að Gísli nyti áfram styrks
nokkrum árum lengur til fyrirlestrahalds við Hafnarháskóla og helst einnig í
Reykjavík. Taldi hún að markmiðinu með fyrirlestrunum yrði best náð ef þeir
yrðu einnig haldnir í Reykjavík, en ekki væri á verksviði háskólans að hlut-
ast til um slíkt.
Hinn 3. júlí s. á. skrifaði háskólaráðið kennslumálaráðuneytinu í framhaldi
af greinargerð heimspekideildar og mælti með að Gísla yrði veittur styrkur
til að halda fyrirlestrum áfram um nokkurra ára skeið, en bætti því við að fyr-
irlestrahald í Reykjavík væri háskólanum óviðkomandi og hann mundi ekki
standa straum af kostnaðinum sem því fylgdi (K0bUniv.Aarb. 1873-75,
155-56).
Jón Pétursson skrifaði Gísla 26. mars 1874. Stjómarskráin og dómar
manna um hana voru þar mjög til umræðu. í lok bréfsins sagði hann:
Eg man engar fréttir að skrifa héðan, blöðin segja þær og, ef nokkrar eru. - Ekki vildi
Jón Sigurðsson þá rektóratið. Það er mikið, hvað hann kemst af. Ætlið þér aldrei að
sækja hingað upp? Þegar þingið nú fær fjárforræði vil eg að það endilega komi upp laga-
skólanum, og prófessorsembætti í fomfræðum og sögu landsins. Munduð þér ekki sækja
hingað[?] (Nks. 3263 4to).