Andvari - 01.01.2001, Side 95

andvari
HÁSKÓLAKENNSLA GÍSLA BRYNJÚLFSSONAR
93
Indriði Einarsson hlustaði á fyrirlestra „um 18. aldar menn á íslandi“ sem
Gísli hélt einu sinni í viku. Þetta hefir vafalítið verið á haustönn 1874. Á
dönsku hétu þeir „Foredrag paa Islandsk over Islands politiske og literære
Historie i forrige Aarhundrede" og áheyrendur voru 5.
Indriði segir í æviminningum sínum að Gísli hafi haldið Árna Magnússyni
»akaflega fram“ og þakkað honum meira en hann átti skilið. Einnig hafi hann
talað „með fjálgleik“ um Jón Eiríksson og hið sorglega fráfall hans. Jón hafi
Verið „tilfinningaríkur stjómmálamaður eins og fyrirlesarinn. Allt sem hann
Sagði um Jón Eiríksson bergmálaði í minni sál, og sumt gerir það enn“, bætti
Indriði við.
Hins vegar hafi Gísli tæplega haft „fullan skilning“ á Skúla Magnússyni.
Hann hafi verið „athafnamaður, en fyrirlesarinn alls ekki“. Hannes Finnsson
°g Magnús Stephensen minntist Indriði ekki að Gísli hefði nefnt á nafn.
Hann segir að stundum hafi Gísli gert útúrdúra, „sem voru lausir frá aðalefn-
lnu [...]. Einu af þessum smáatriðum gleymi ég aldrei, þó ég skildi ekkert
eftir á, hvemig hann kom því við. Hann las upp þessi tvö vísuorð:
„Fagar heyrði ég raddimar úr Niflunga heim,
ég gat ekki sofið fyrir söngvunum þeim.“
Hann bar þessi vísuerindi svo vel fram, að mér þótti sem þau væru mælt úr
öðrum heimi“ (IE. Séð og lifað, 139).
G®gt er að rekja kennsluferil Gísla við Hafnarháskóla í árbókum háskólans.
Kennslan hófst 1874 á fyrirlestrum um sögu Norðurlanda í fomöld. Þeim
fylgdi yfirlit yfir sögu ríkis Dana á Englandi. Síðan tók hann sögu og bók-
J^enntir íslands fyrir og ræddi upphaf þeirra og dróttkvæðanna. Þaðan hvarf
nann á vit Völsunga og Niflunga, en flutti sig svo um set og tók fyrir endur-
vakningu íslenskra bókmennta á 16. öld og í upphafi hinnar 17. Enn var
skellt á skeið og ræddar hugmyndir um sköpun heimsins samkvæmt heiðn-
Um átrúnaði. Þá færði Gísli sig um set og tók upphaf sögulegra tíma á Norð-
Urlöndum til umræðu. Þessu fylgdu fyrirlestrar um upphaf Eddukvæða. Þar á
eftir komu fyrirlestrar um uppruna dróttkvæða og þróun þeirra. Þá hvarf hann
aftur til íslands og talaði um ákveðin tímabil í sögu íslensku þjóðarinnar. Enn
Sneri hann sér að norrænni goðafræði og bar hana saman við átrúnað eldri
Jtjenningarþjóða. Þaðan hvarf hann og tók fyrir höfðingja- og konungsvald á
''Orðurlöndum og sögu þess. Síðan sneri hann sér að munnmælum og tengsl-
Urn þeirra við fomminjar og að aldri Eddukvæða. Þaðan lá leiðin til sagna af
ólsungum og Gjúkungum eins og þær birtast í Eddukvæðum og tengsl
Peirra við þýskar frásagnir. í framhaldi af þessu komu fyrirlestrar um elstu
skald á norræna tungu. Síðan komu fyrirlestrar um elstu þjóðir Norðurlanda