Andvari - 01.01.2001, Page 153

ANDVARI
AÐ EIGA SÉR STAÐ
151
og vissi hana því að eilífu óhulta sem í steinlagðri gröf‘ (LE 113).6 Og sé
hönd hennar í nánu sambandi við steinaríkið, þá er athyglisvert að þegar hann
ber fyrst fyrir augu er hann á gangi í flæðarmálinu og „beygði sig öðru hvoru
niður og tók upp steinvölu sem hann hampaði nokkra stund í lófa sínum áður
en hann sleppti henni aftur“ (LE 102).
VI
Löngu eftir að Leigjandinn kom út birti Svava söguna „Fjörusteinn“, sem
einnig er hjónasaga. Þar segir af aðskilnaði aldraðra hjóna. Börnin þeirra eru
mætt á heimilið til að undirbúa flutning móðurinnar á hjúkrunarheimili. Fað-
irinn skynjar þetta sem innrás á heimilið, bömin gera hann „ómyndugan með
ráðsmennsku sinni“ (UE 67), og telja má táknrænt hvernig hann stendur
afsíðis og við glugga, horfandi út. „Hendurnar fálmuðu á gluggakistunni uns
þær stöðvuðust við stein, sléttan og ávalan fjörustein. Hendurnar kyrrðust,
biðu átekta nokkra stund uns þær lögðust yfir steininn eins og hlíf.“ (UE 68).
Það er sem hendur hans verði vistarvera þessa steins, nú þegar heimili hans
er sundrað. í ljós kemur að þetta er steinn sem þau hjónin höfðu tekið í fjöru
í síðustu ferð þeirra á æskuslóðir hennar, en þar höfðu þau einnig kynnst. Og
hvað á nú að gera við steininn; „steini gæti blætt út væri honum skipt í
tvennt.“ (UE 75). Heimili þeirra líkt og skreppur saman í þennan stein, hann
öðlast mikilvægi sem staðfesting á sambandi þeirra, heimili og sögu. „Þetta
var venjulegur fjörusteinn sem hann hefði ekki litið við þegar hann var yngri
en uppgötvaði nú að með aldrinum lærðist manni að greina mál steina, gat
hlýtt á ævisögu þeirra og sagt þeim sína.“ (UE 72).
Þessi steinn, sem nú hafnar í tómarúmi aðskilnaðarins, hefur því verið
ígildi hreyfanlegs staðar, rétt eins og heimili og sambönd eru færanleg þótt
þau séu söm; og hann er kannski það sem hjónin í „Veizlu undir grjótvegg“
ætluðu sinni miklu hleðslu að vera. En eins og sá eiginmaður virðist hugsa:
„Kannski kunni hann ekki að hlaða lífi sínu annað skjól.“ I sama mund er
hann að snerta „nakinn arm konunnar.“ Hann strýkur handlegginn, „laust,
varlega. Húðin var þakin fíngerðum, ljósum hárum sem bifuðust við snert-
inguna. Fingur hans léku sér að þessum hárum; þeir fögnuðu snertingunni
við mjúkt og nakið hold hennar.“ (VG 13). Hér sem víðar í textum Svövu
markar steinn því ekki eingöngu staðsetningu, heldur kallast hann á við lík-
amann. Lesandanum er svo látið eftir að hugsa um hvað þurfi til að þessar
verur af holdi og blóði geti orðið hvor annarri skjól.
Þegar heimilisleysinginn á ströndinni í Leigjandanum vegur fjörusteinana
í lófa sér, er hann kannski að mæla staðleysi sitt og tómarúm; hann er á mörk-
unum í fleiru en einu tilliti; hann er sagður ríkisfangslaus og hann er á jaðri