Andvari - 01.01.2007, Side 91

andvari
JÓNAS OG JENA
89
18 Sjá sama rit, s. 97. Ljóst er að skylduboð tímanna er ekki fagurfræðileg bylting. Rýmið sem
rómantíkin skóp og lét eftir sig felur hins vegar í sér viðurkenningu á því sem hér hefur verið
kallað endanleiki lífsins, og ákall um samband lífs og hugsunar í skáldskap, eða tilraun um
raunveruleika manneskjunnar. Ólíkt því sem sumir virðast halda er hversdagsleikinn ær og
kýr rómantíkur. Slíkur er brotakenndur og stundum ævintýralega misskilinn arfurinn.
|l) William J. Lillyman: Reality's Dark Dream. Berlin og New York: Walter de Gruyter 1979,
s. 77.
'°Sama rit, s. 78.
21 Sami st.
^Sami st.
2j' Sama rit, s. 79.
~4Þetta birtist í „Úr brjefi af Austíjörðum", (Fjölnir 2, 1836, s. 38 og 40) og er höfundur þess
talinn vera séra Ólafur Indriðason. Sjá Jón Karl Helgason: „íslenska bókmenntakerfið 1836.
Drög að lýsingu," Kynlegir kvistir. Tíndir til heiöurs Dagnýju Kristjánsdóttur fimmtugri,
ritstj. Soffía Auður Birgisdóttir. Reykjavík: Uglur og ormar 1999, s. 31. Sjá einnig Pál
Valsson: Jónas Hallgrímsson. Ævisaga, s. 124-125.
25Sunnanpósturinn no. 12, December 1836, 188.
“ ’ Páll Valsson: Jónas Hallgrímsson. Ævisaga, s. 125.
Sjá umfjöllun Páls Valssonar um viðtökurnar almennt í Jónas Hallgrímsson. Ævisaga, s.
124-126.
Þetta textabrot má finna í neðanmálsgrein ritstjóra Fjölnis vegna ummælanna í „Úr brjefi
&f Austfjörðum“, Fjölnir 2. ár (1836), s. 40.
I ritgerð Benedikts, „Nokkrir greinir um skáldskap" (Ritsafn III, Reykjavík, ísafoldar-
prentsmiðja 1950), ræðir Benedikt vanda íslensku þjóðarinnar þegar kemur að skáldskap
sem ekki er bundinn öðru en eilífum lögum frelsis: „þjóð vor er ekki komin á þetta
sjónarmið; til þess að skilja þau, þarf menntun, sem almenningur engrar þjóðar aldrei
nær; vér eigum sem sagt ekkert Publicum““, sjá neðanmálsgrein nr. 30 á s. 54. Ritgerð
Benedikts hefur verið sögð „fyrsta heilsteypta og ítarlegasta greinargerðin um fagurfræði á
íslensku" (Þórir Óskarsson: Undarleg tákn á tímans bárum. Ljóð og fagurfrœði Benedikts
Gröndals, Studia Islandica 45, Reykjavík: Bókaútgáfa Menningarsjóðs 1987, s. 108). Hún
hefur hleypt heimdraganum. Sjá enska þýðingu Kristjönu Gunnars: „Some Fragments
Concerning The Poetic,“ í Steingrímur Eyfjörð: The Golden Plover Has Arrived, ritstj.
Steingrímur Eyfjörð og Hanna Styrmisdóttir, Reykjavík: CIA.IS - Center for Icelandic
Art og Reykjavík Museum 2007, s. 59-72. Kannski berst fagur ómur frá Feneyjum, en
þjóðkunnur Islendingur og höfundur margra þekktra skáldsagna sagði eitt sinn að íslenska
þjóðin hafi verið of kotroskin til að kunna að notfæra sér „jötungáfur" Benedikts: „Og
þegar hann söng, þá bergmálaði ekki annað frá hörpu hans, meðal þessa vesalings fólks,
en fölsku tónarnir." (Sjá Halldór Laxness: „Úr drögum til Gröndals stúdíu,“ Morgunblaðið
3o 20. mars 1924).
3 Holdið hemur andann. Umfagurfrœði í skáldskap Guðbergs Bergssonar.
3, -Fjölnir,“ Fjölnir 4, (1839), s. 14.
'Nefna má óprentaða ritgerð Védísar Skarphéðinsdóttur um efnið, en þar er á ferð túlkun í
yíðu samhengi, sjá „Um Ævintýr af Eggerti glóa“, BA-ritgerð í íslensku, Háskóla íslands
1983. Líkt og Védís fjallar á einum stað um vekur þýðing þeirra Jónasar og Konráðs á
orðinu Waldeinsamkeit nokkra spurn. Það kemur fyrir í ljóðinu sem fuglinn syngur en þeir
félagar þýða orðið með í kyrrum skóg. Þýska orðið, sem er hugarsmíð Tiecks, ruddi sér
33 hraut sem eitt af lykilorðum rómantísku stefnunnar.
:t4 Jónas Hallgrímsson. Ævisaga, s. 124.
•lón Karl Helgason: „íslenska bókmenntakerfið 1836. Drög að lýsingu,“ Kynlegir kvistir.