Andvari - 01.01.2007, Page 123

andvari
„VÉL ER GETUR VAXIÐ"
121
stúlkum sundur í skólastarfinu. Með því að kenna öllum saman mætti meira
að segja vænta þess að kynin drægju fram það besta hvort í öðru. Piltarnir
yrðu þannig hæverskari í framkomu en stúlkurnar sjálfstæðari og einarðari.
Ekki væri heldur ástæða til að örvænta um siðferðið í samskólunum, sund-
urstíunin væri nefnilega síst til að bæta það „...heldur kitlar forvitnina og
gjörir það að verkum að piltar og stúlkur fá rangar hugmyndir hvort um
annað.“ (Lýðmenntun, bls. 153)
I Lýðmenntun er ekki einungis gert ráð fyrir jafnræði milli kynja í nem-
endahópnum, heldur sá Guðmundur fyrir sér að kvenfólk gæti gegnt mik-
ilvægu hlutverki við kennsluna. Fyrir því lágu reyndar hagkvæmnisástæður að
hluta til, þar sem kennslukonurnar yrðu ekki eins dýrar á fóðrum og karlarnir
°g gæti það haldið niðri kostnaðinum við menntakerfið. Jafnréttissinninn
Guðmundur viðurkenndi þó óréttlæti þess að kynin fengju ekki sömu laun
fyrir sömu vinnu, en útilokað væri að uppræta launamuninn í kennarastéttinni
einni, enda hætt við að þá fylltust allar skólastofur af óhæfum kennslukon-
um.
Bókvit í askana látið?
í ljósi þess sem síðar gerðist, er athyglisvert að einna harðasta gagnrýn-
in á Lýðmenntun skuli hafa komið frá nýútskrifuðum verkfræðingi, Jóni
Þorlákssyni. Jón hafði sjálfur verið aðalhvatamaður að stofnun Iðnskólans í
Reykjavík og var fyrsti skólastjóri hans. Sem slíkur gerðist Jón málsvari sér-
nienntunar og verkkunnáttu andspænis hugmyndum Guðmundar um almenna
utenntun, sem verkfræðingurinn áleit greinilega óhagnýta tímasóun (bls. 210-
212). Síðar átti sparnaðarstefna Jóns Þorlákssonar á stóli fjármálaráðherra
eftir að leiða til þess að prófessorsstaða Guðmundar Finnbogasonar í hagnýtri
sálfræði var lögð niður. Töldu þingmenn embættið ekki bera nafn með rentu
~ það væri með öllu óhagnýtt.
Guðmundi hlaut að falla þungt skilningsleysi stjórnmálamanna á hagnýtu
gildi sálfræðinnar fyrir samfélagið. Sjálfur taldi hann hagnýtingarmögu-
leikana mesta á sviði uppeldis- og menntamála annars vegar en við vinnu-
rannsóknir hins vegar. Vinnuathuganirnar vildi hann gera í samvinnu við
verkfræðinga og aðra þá er stæðu fyrir verklegum framkvæmdum. Hugðist
Guðmundur þannig kenna landsmönnum að „strita með viti“ (bls. 355). Það
er til marks um áhuga heimspekingsins og sálfræðingsins á verklegum fram-
förum að hann ritstýrði og hafði forgöngu um útgáfu Iðnsögu íslands, sem
Iðnaðarmannafélagið gaf út í tveimur bindum árið 1943. Má með sanni kalla
það fyrsta íslenska tæknisöguritið sem rís undir nafni. Hann átti sömuleiðis
s$ti í orðanefnd Verkfræðingafélagsins um árabil.