Uppeldi og menntun - 01.01.1999, Side 60

HEIMA E R BEST
- að nýta almenna þjónustu og þjónustustofnanir til jafns við ófatlaða
- að eignast vini og kunningja og rækta þá sem fyrir eru
- að eiga sem eðlilegust samskipti við fjölskyldu og ættingja sem fullorð-
inn maður/kona
- að fá tækifæri og stuðning til þess að axla hlutverk, skyldur og ábyrgð
fullorðins í samfélaginu
- að njóta persónulegs öryggis, nauðsynlegrar endurhæfingar og heil-
brigðisþjónustu
- að njóta viðeigandi og sveigjanlegs stuðnings sem byggir ófrávíkjanlega
á virðingu fyrir því hver hann eða hún er.
NOKKUR UMHUGSUNAREFNI
Heimili okkar á að vera staður þar sem okkur líður vel. Þar ráðum við ríkjum, tök-
um á móti vinum og kunningjum, ræktum ættartengsl, njótum einkalífs, hvílumst
og ræktum okkur sjálf, ástvini og garðinn okkar. Við borðum ef við erum svöng,
leggjum okkur ef við þörfnumst hvíldar og sleikjum sár okkar ef lífið hefur reynst
okkur erfitt þann daginn. Flest sköpum við okkur umgjörð af búnaði og litum,
myndum, blómum, reglu og rútínu á heimilum okkar. Þetta er okkar umgjörð,
okkar lífsstíll, okkar eigin reglur og ákvarðanir. Hvernig má stuðla að því að fatlað
fólk sem þarfnast mikillar þjónustu geti búið á eigin heimili?
Fjármál
Tillaga mín felur í sér að fatlaða manneskjan kaupi sér sitt eigið heimili. Það má líka
gera ráð fyrir að viðkomandi leigi húsnæði, en ekki verður farið frekar út í það hér.
Hér á landi leggur allur þorri manna hart að sér til að eignast sitt eigið heim-
ili. Fæstir íslendingar gera ráð fyrir því að leigja sér húsnæði til frambúðar, enda er
leigumarkaður bæði dýr og ótryggur. Þá greiða fasteignir eigendum sínum leið í
samfélaginu, svo sem í bankakerfinu. Fatlað fólk þarf að eiga þessa kost eins og
aðrir að geta valið milli þess að eignast húsnæði eða leigja það.
Ororkubætur eru allt of lágar hér á landi. Fatlaður fullorðinn maður eða kona þarf
líklega um 80.000-100.000 kr. á mánuði til að fæða sig og klæða og til þess að njóta
hóflegra lystisemda venjulegs lífs enda er ekki ódýrara að lifa sem fatlaður en sem
ófatlaður. Lífeyrir fatlaðs fólks þarf því að hækka hið minnsta í um 120.000-130.000 kr. á
mánuði. Nauðsynlegt er að endurskoða ákvæði um örorkubætur, og ákvæði um
svigrúm til að afla sér viðbótartekna eða nýta arð af eignum. Fatlað fólk er að öðru jöfnu
sá hópur sem fátækastur er af eignum og tekjum af öllum íbúum vestrænna samfélaga
og er svo væntanlega einnig hér á landi, þótt engar tölur séu aðgengilegar til að
sannprófa þessa staðhæfingu.3 Hér á landi er fatlað fólk háð örorkubótum og sumir
3 Samkvæmt upplýsingum frá Tryggingastofnun ríkisins frá því í desember 1997, voru 42% lífeyrisþega með
óskerta tekjutryggingu. Þetta þýðir að aðrar tekjur voru þá um 20.000 kr. eða minna. Leiða má að því líkur að
ef einstakir hópar væru athugaðir í þessu sambandi, þá væri hlutfall þeirra sem ekki ná þessu marki talsvert
hærra meðal þroskaheftra og fjölfatlaös fólks, enda njóta margir lífeyrisþegar sem hafa veikst eða slasast á
fullorðinsárum einnig annarra bóta.
58