Uppeldi og menntun - 01.01.1999, Blaðsíða 111

ÞURIÐUR JONA JOHANNSDOTTIR
Verkefni rannsakandans er að endurgera, túlka og koma á framfæri einhverjum
mikilvægum þáttum í þeirri sögu sem viðmælandinn segir af lífi sínu. Ef það á að
takast þarf góða samvinnu og gagnkvæmur skilningur þarf að ríkja milli rannsak-
anda og viðmælanda. Á seinni árum hafa fræðimenn, ekki síst fyrir áhrif femínista,
lagt áherslu á að rödd viðmælandans njóti sín í greinargerðum um rannsókiiina
(Hitchcock and Hughes 1995:188). Þetta fannst mér eftirsóknarvert markmið.
Réttmæti og áreiðanleiki eru umdeild hugtök í þessu samhengi. Hin hefð-
bundna skilgreining gengur út frá að irmra réttmæti vísi til þess hvort sú mynd sem
rannsókin dregur upp af veruleikanum standist samanburð við veruleikann og ytra
réttmæti hvort alhæfa megi um niðurstöðuna. Áreiðanleiki snýst um líkurnar á að
niðurstöður yrðu þær sömu væri rannsóknin endurtekin.
Þetta á augljóslega ekki við ef rannsóknin er gerð til þess að lýsa einstökum
tilvikum en ætlar sér ekki að komast að almennum reglum eins og oft er í eigind-
legum rannsóknum. Fræðimenn sem aðhyllast hugmyndir póststrúktúralista halda
því fram að réttmæti rannsókiTarniðurstöðu byggist á því hversu trúverðugur og
marktækur textinn er. I skrifunum reyni ég að hafa það að leiðarljósi að röklegt
samhengi og tilvitnanir bæði í rannsóknargögn mín og rannsóknir annarra stuðli að
því að gera textann trúverðugan (sbr. 0sterud 1998:125).
Réttmæti gagnanna hef ég sannreynt með margprófun (triangulation) sem felst í
að beita öðrum aðferðum við athugun og máta það við niðurstöður úr meginrann-
sókninni. Þannig fylgdist ég með kennslustund hjá Heklu, fékk tölvupóst frá nem-
endum hennar og kynnti mér afrakstur vinnu hennar með nemendum á Netinu.
Einnig hefur Hekla lesið yfir texta mirtn til að tryggja að ekkert sé missagt eða
rangtúlkað. Þar sem svo mikið af verkum Heklu á því sviði sem ég er að rannsaka er
hverjum sem er aðgengilegt á Netinu er auðvelt að nýta sér þau til margprófunar.
Gagnasöfnun fór fram á tímabilinu 28. október til loka nóvember 1998. Ég byrj-
aði á að taka einnar klukkustundar langt opið viðtal við Heklu. Síðan gerði ég vett-
vangsathugun þann 4. nóvember í kennslustund hjá henni. Þar fylgdist ég með
nýjasta verkefni Heklu á sviði tilrauna við að nýta upplýsingatækni til að bæta
skólastarf. Ég fékk í hendur nákvæm gögn um hvernig hún stóð að undirbúningi
þess og fylgdist auk þess með framvindu verksins á Netinu. Megináhersla mín var
þó á hvernig reynsla Heklu eða samtímaleg lífssaga svaraði þeim rannsóknarspurn-
ingum sem ég lagði upp með þannig að viðtalið við hana varð mín aðalheimild en
vettvangsathugunina og önnur gögn, m.a. á vefnum, notaði ég eins og fyrr segir til
að margprófa réttmæti þess sem fram kom í viðtalinu.
Ég velti mikið fyrir mér hvernig form og stíl best væri að nota til að kynna
niðurstöður mínar þannig að þær vektu áhuga væntanlegra lesenda. Karen Golden-
Biddle og Karen D. Locke fjalla ágæta vel um hvernig megi fara að því að spinna
söguþráð í eigindlegum rannsóknarniðurstöðum. í smiðju þeirra sótti ég líkan til að
styðjast við en það byggist á því að láta gögnin tala í upphafi og túlka þau síðan í
fræðilegu samhengi á eftir. Fræðilega samhengið er byggt á gögnunum en það
verður síðan gagnkvæmt á þann hátt að til þess að gögnin verði trúverðug þurfa
þau á fræðilegu samhengi að halda en það er skoðað í ljósi annarra rannsókna
(Golden-Biddle og Locke 1997:62, 65).
109