Uppeldi og menntun - 01.01.1999, Blaðsíða 94

ÁRANGUR SEM ERFIÐI?
Fáar rannsóknir hafa verið gerðar á áhrifum endurmenntunar kennara en flest-
ar þeirra leggja áherslu á að endurmenntunin sé í samræmi við áherslur stofnunar-
innar og gerð námskeiða falli að þeim þörfum sem uppi eru. Það sem einnig hefur
einkennt rannsóknir á þessu sviði er að mjög fáar langtímarannsóknir hafa verið
gerðar (Day 1997). Day gerir í nýlegri grein tilraun til að skilgreina rannsóknar-
þarfir á þessu sviði fyrir næstu öld og meðal mikilvægra spurninga sem hann nefn-
ir eru: Hvaða aðferðum er beitt? Hve skilvirkar eru þær? Við hvað var miðað til að
meta skilvirkni? Að hvaða marki byggja þau form endurmenntunar sem boðin eru
á þekkingu á því hvers konar nám kemur kennurum til góða? Þessar spurningar
eru að hluta til þær sem glímt er við í þessari rannsókn, þó að hún sé vissulega
þeim takmörkunum háð að verða ekki langsniðsrannsókn.
Þótt viðfangsefnið hafi ekki verið rannsakað að neinu ráði hérlendis liggja þó
fyrir nokkrar vísbendingar. í bókinni Aukin gæði náms (Rúnar Sigþórsson 1999), er
til dæmis bent á takmörkuð áhrif stuttra endurmenntunarnámskeiða. Þar er vísað
til athugunar Rósu Eggertsdóttur sem fór fram meðal tíu íslenskra kennara sem alls
höfðu sótt 85 námskeið og töldu eftir á að hyggja að einungis tíu námskeið hefðu
leitt til breytinga á störfum þeirra.
Rannsóknir sýna að áhrif af stuttum endurmenntunarnámskeiðum eru tak-
mörkuð en þetta er þó megintilhögun á símenntun kennara og miðar að því að ná
til sem flestra. Af þessu leiðir að miklu máli skiptir að endurmenntunarnámskeið
séu skipulögð þannig að þau geti haft eins mikil áhrif og formið leyfir. í bókinni
Aukin gæði náms (Rúnar Sigþórsson 1999:72) er gerð stutt grein fyrir starfsþróunar-
líkani sem kennt er við höfunda að nafni Joyce og Schowers. Þetta líkan sýnir mis-
mikil áhrif endurmenntunar þar sem kynning á hugmyndum og lýsing á aðferðum
hefur einkum þau áhrif að vekja áhuga og auka þekkingu á hugtökum og efla skiln-
ing á nýjum aðferðum, en leiðsögn, ráðgjöf og stuðningur á vettvangi hefur mest
áhrif á beinar aðgerðir kennara í skólastofunni.
TILHÖGUN ATHUGUNARINNAR
Fjögur námskeið voru valin til athugunar og voru þau öll haldin skólaárið
1996-1997. Valið miðaðist við að ná fram fjölbreytni í gerð og viðfangsefnum.
Athuguð voru greinabundin námskeið, námskeið um almenn efni og námskeið
með þátttöku fagfélags kennara. Eitt námskeiðanna var yfirlýst „pælingarnám-
skeið", þar sem markmiðið var lestur, umræður og fræðileg íhugun. Hugað var að
formi og tímasetningu og valin námskeið sem haldin voru að sumri með eða án
eftirfylgdar að vetri og námskeið á starfstíma skóla. Námskeiðin sem urðu fyrir
valinu voru:
- Að spyrja „réttu" spurninganna, grmidvallarlögmál íheimspeki menntunar.
- Að kenna þjóðfélagsþegnum næstu aldar, heildstæð kennsla og skapandi starf.
- Nýsköpun í grunnskóla.
- Stærðfræðinám í upplýsingasamfélagi nútímans.
Nú verður lýst stuttlega markmiði og formi og greint frá fjölda þátttakenda á
hverju námskeiði.
92