Uppeldi og menntun - 01.01.1999, Blaðsíða 82

SÉRHÆFÐ ÞEKKING KENNARA
dæmi um bókarbundna kennslu, hvernig innlögnum hefur farið fækkandi og þær
styst og hvemig kennararnir nota fleiri og fjölbreyttari aðferðir en tíðkaðist.
Algengasta skipulag kennslu um 1970 virðist hafa verið að kennari fylgdi
námsbók allnákvæmlega. Þessu lýsir Ingimar Yngvason:
Þegar ég byrjaði að kenna þáfór ég inn með bókitw mína og kenndi hana, þ.e. ég
kenndi jyrirfram gert námsefni. Þannig háttaði reyndar til hjá mér að ég kenndi
bæði almenna kennslu og íþróttir og það var sett á mig mikil kennsla. Þetta var
ekki frábrugðið því sem algengt var. Auk bókarkennslu var þetta mest töflukennsla.
Ingimar heldur áfram:
Markmiðskennsla var ekki mjög nákvæm í þá daga. Markmið voru ekki skoðuð
mikið eða krufin. Það tíðkaðist ekki.
Tinna Ivarsdóttir lýsir meiri fjölbreytni í kennsluaðferðum þannig:
Aðferðir við kennslu voru einhæfari þegar ég hóf starf árið 1971; t.d. var kennari
miklu háðari kennslubók enda var ekki ætlast til þess að kennt væri öðruvísi. Að
verulegu leyti byggðist kennslan á mötun. Nú er meiri hópvinna nemenda og meiri
sjálfstæð leit nemenda að svörum undir verkstjórn kennara.
Tinna tilgreinir sérstaklega að kennari þurfi
einnig að taka tillit til þess að sex ára börn sitja ekki lengur í 40 mínútur og lesa til
skiptis, heldur þarf mikla fjölbreytni í aðferðum og efni til að ná árangri.
Reyndin er sú að þetta skiptir máli á öllum aldursstigum grunnskólans, þótt fjöl-
breytnin sé ekki sú sama í öllum námsgreinum alls staðar.
Flestum kennurum ber saman um að minna fari fyrir sameiginlegri innlögn en
áður tíðkaðist. Þessu lýsir Björg Helgadóttir:
Dregið hefur úr notkun aðferðarinnar bekkur —> kennari (þ.e. kennari kennir bekk,
hópkennsla). Minni sameiginleg innlögn, meira einstaklingsnám.
Blíða Trostansdóttir tekur í sama streng:
Mesti munurinn í starfi mínu sem kennari felst líklega í því að þegar ég byrjaði að
kenna, þá var ég mikið uppi við töflu með innlögn. Ég talaði og börnin hlustuðu.
Ég var aðfræða. Núna er starf mitt fretnur verkstjórn: ég útvega verkefni, hjálpa til
við heimildaleit og annað íþeim dúr. Auðvitað er einnig ein og ein innlögn.
Nóra Teitsdóttir setur fyrirvara við að breytingar hafi verið algerar:
Námsbókin er ekki jafnstýrandi og hún var en þó ofmikið. Fyrst stýrði hún alfarið,
maður fór bara inn með bókina og kenndi hana frá blaðstðu til blaðsíðu. Kennarinn
átti að vita allt og þess vegna var erfitt aðfara út fyrir bókina því að auðvitað vissi
maður ekki allt. Kennarastarfið er tvímælalaust erfiðara en það var þegar ég byrjaði
að kenna en um leið meira gefandi. Það var alls ekki svo erfitt að lesa bók, læra efni
hennar og kenna Itana síðan.
Samkvæmt þessum frásögnum tel ég óhætt að fullyrða að kennsluaðferðir nú séu
fleiri og fjölbreyttari en almennt tíðkaðist um 1970 og ekki síst að fleiri aðferðir séu
nú yfirleitt á færi einstakra kennara en tíðkaðist. Þess vegna er undirbúningur kennslu
líka flóknari en tíðkaðist. Viðmælendur taka fram að skipulag sé meira skráð fyrir-
fram, fjölbreyttari búnaður notaður en áður var o.s.frv. Hallgrímur Kristjánsson lýs-
ir þessu vel:
80