Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Blaðsíða 39

GUÐBJÖRG VILHJÁLMSDÓTTIR
SKILAR NÁMS- OG STARFSFRÆÐSLA
ÁRANGRI?
✓
Arangursmat á náms- og starfsfræðslu
í 10. bekk grunnskóla.
/þessari rannsókn er rnetinn árangur náms- og starfsfræðslu í 10. bekk grunnskóla. í rann-
sókninni tóku þátt 297 unglingar (156 piltar og 141 stúlka) úr 15 grunnskólum á höfuð-
borgarsvæðinu og í þorpum við sjávarsíðuna. Spurningalisti var lagður fyrir nemendur að
hausti áður en náms- og starfsfræðslan fór fram og að vori eftir að fræðslunni var lokið.
Sömu spurningalistar voru lagðir fyrir samanburðarhóp, sem enga fræðslu fékk. Safnað var
upplýsingum um bakgrunn nemenda og einkunnir ásamt upplýsingum um námsval, líklegt
framtíðarstarf þætti varðandi ákvarðanatöku um nám og störf, þekkingu á störfum og að
lokum voru nemendur beðnir um að meta það sem þeir höfðu lært um veturinn varðandi
náms- og starfsval. Þróuð voru mælitæki til að kanna starfshugmyndir og ákvarðanatökustíl.
Helstu niðurstöður rannsóknarinnar voru þær að nemendur sem fá náms- og starfs-
fræðslu voru ákveðnari utn námsbraut að vori og höfðu aflað sér víðar upplýsinga um nám,
en þeir sem engafræðslu hlutu. Nemendur í náms- og starfsfræðslu höfðu einnig betri þekk-
ingu á líklegu framtíðarstarfi að fræðslu lokinni og þeir höfðu aflað sér mun meiri upplýs-
inga um líklegt framtíðarstarf. Nemendur sem ekki fengu náms- og starfsfræðslu sögðust
eiga erfiðara með að taka ákvörðun og framfarir voru greinilegar hjá fræðsluhópnum í að
hugsa skipulegar um störf. Þá mátu nemendur að fræðslan sem þeir fengu um nám, störfog
ákvarðanir hefði komið að gagni við að gera sér áætlanir um nám og störf í framtíðinni.
Athugað var hvort fræðsla hefði þau áhrifað nemendur með lágar einkunnir endurskoðuðu
fyrirætlanir sínar í Ijósi fræðslu um kröfur í framhaldsnámi. í Ijós kom að svo var ekki.
Athugun á ákvarðanatökustílum leiddi í Ijós að ekki verður breyting á þeim á þessu eina ári
sem rekja má til fræðslu.1
INNGANGUR
Náms- og starfsfræðsla er einn þáttur af mörgum sem miða að aðstoð við náms- og
starfsval. Þessi fræðsluþáttur á sér um 40 ára sögu í íslensku skólakerfi. Sú stað-
reynd að þessa fræðslu er einungis að finna í einhverjum mæli í rúmlega helmingi
íslenskra grunnskóla (Guðbjörg Vilhjálmsdóttir, 1995) segir okkur að ekki eru allir
skólamenn sannfærðir um gildi hennar. Matsrannsóknir í skólakerfinu fræða okkur
um gildi menntunarþátta (Killeen, 1996) og í þessari grein segir frá mati á náms- og
starfsfræðslu í 10. bekk.
1 Rannsóknasjóður Háskóla íslands og Vísindasjóður Rannsóknarráðs tsiands veittu styrki til rannsóknarinnar.
Uppeldi og menntun - Tímarit Kennaraháskóla íslands 9. árg. 2000
37