Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Blaðsíða 92

TIU ARA BORN STANDA VEL A Ð VIGI
stúlkurnar (snýr t.d að leikfimi, íþróttum). Ýmis atriði benda því til þess að daglegt
líf, upplifun, staða og jafnvel reynsla drengja og stúlkna sé ólík. Þessu til viðbótar
kemur það fram í mun á þyngstu áhyggjuefnum barnanna, þar sem sást að kynja-
munur á áhyggjum virðist endurspegla hefðbundna hlutverkaskiptingu kynjanna:
Drengir með áhyggjur af fjárhag fjölskyldunnar, sem tengist framfærsluhlutverk-
inu, og stúlkur með áhyggjur af annríki og veikindum, sem tengist umhyggju- og
umönnunarhlutverki. Hvað snertir aðlögun að hefðbundnum gildum skólastarfs
um ástundun og agaða framkomu höfðu stúlkurnar hærri útkomu en drengirnir í
mörgum atriðum, eins og áður gat um. Miðað við mat kennara á því hvaða staða og
framkoma sé hagstæð til að stunda skóla virðast stúlkurnar því hafa vinninginn.
Samband ávinnings og kynjamunar barna í námi og skóla væri efni í aðra umfjöllun
og hefur það verið túlkað mjög á ólíka vegu hvað sé drengjum og stúlkum hagstætt
í þessu tilliti (Margrét Pála Ólafsdóttir 2000).
Það er áhugavert hve Iitlar áhyggjur börnin hafa af náminu og samskiptum við
kennara sinn. Einnig er það svo að börn sem ekki hafa áhyggjur af náminu eiga for-
eldra sem hafa litlar eða engar áhyggjur af barninu í skóla. Þetta hvort tveggja sam-
ræmist vel því að umsjónarkennarar telja stöðu og færni barnanna yfirleitt góða, þó
að nokkur hópur sé einnig talinn standa höllum fæti svo sem við mátti búast.
Ahyggjur barnanna eru sem sé fremur tengdar einkalífi en skólagöngu. Þegar for-
eldrar voru spurðir um afstöðu og áhuga barnanna á skólanum töldu þeir stöðuna
mun jákvæðari en svör barnanna um sama atriði gáfu til kynna. Jafnvel er það svo
að heimar barna og foreldra virðast nokkuð aðskildir hvað skólann varðar. Niður-
stöður benda til þess að svo sé ekki í sama mæli hvað fjölskyldulífið snertir, þar
sem börnin beina sjónum að því í svörum sínum. Það sýnir að börn eru íhugul og
draga ályktanir af reynslu daglegs lífs.
Tengsl milli áhyggna barna og félagslegrar stöðu fjölskyldnanna, þegar þetta
var skoðað á hefðbundinn hátt, voru lítil. Fram kom að hið eina sem víkur afger-
andi frá þessu eru tekjur feðra og veikari vísbendingar tengjast skólagöngu mæðra.
Þessi veiku tengsl samrýmast vel niðurstöðum annarra nýlegra félagsfræðilegra og
félagssálfræðilegra athugana og ályktana um nútímafjölskyldur, um það hvernig
hefðbundin tengsl milli þroska barna, og lífshátta og félagslegrar áhættu hafa leyst
upp og sundurgreinst (Beck 1992, Frones 1994, Giddens 1991). Rannsóknir síðari
ára hafa breytt hugmyndum um skipan daglegs fjölskyldulífs og sýnt hvernig þetta
ákvarðast oft meira af atvinnuformi foreldranna fremur en að leggja megi á það
kvarða hefðbundinnar stéttskiptingar eins og títt var fyrrum (Björnberg og Báck-
Wiklund 1990).
Þegar litið er til mikillar atvinnuþátttöku og langs vinnutíma foreldra í launa-
vinnu og tiltölulega lágra rauntekna alls þorra íslenskra barnafjölskyldna eru
áhyggjuefni barnanna ef til vill ekki undrunarefni. Börnin virðast finna fyrir starfs-
tengdu álagi foreldra. Sérfræðingar í málefnum barna sem búa við erfið skilyrði
verða þess oft varir í starfi sínu að börnin eru býsna athugul á heimilum sínum,
jafnvel meir en fullorðnir halda. Það er vissulega eftirtektarvert að börn hafi þegar á
tíu ára aldri áhyggjur að því marki sem hér kemur fram.
Athuga ber að tengsl fjárhags, annríkis og atvinnuþátttöku og áhrif þessa eru
90