Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Síða 90

TÍU ÁRA BÖRN STANDA VEL AÐ VÍGI
bama (r =-0,20). Þá kom fram vísbending um að minni áhyggjur fylgdust að við
lengri skólagöngu mæðra. Þegar bornir voru saman tveir hópar, þau 15% barna
sem höfðu minnstar áhyggjur við þau 15% sem höfðu mestar áhyggjur höfðu börn
mæðra með styttra nám oftar áhyggjur en börn mæðra með lengra nám. Þó var það
frávik frá þessu, að mæður með meðallangt starfsnám áttu oftar en aðrar börn í
hópi þeirra 15 % barna sem höfðu mestar áhyggjur.
Hvernig segjast börnin leysa vandamál?
Börnin voru spurð hvernig þau leystu vandamál, þau voru beðin að merkja við
nokkrar leiðir og hvort þau notuðu þær „aldrei, stundum, oft eða mjög oft".
Þegar svörin „oft eða mjög oft" eru lögð saman sést að nokkuð mörg barnanna
eða 38%, reyna að takast á við vandamálin sjálf, 22% reyna að leysa málið með því
að gleyma þeim og 9% með því að fá reiðiköst eða fara að gráta. Um það bil helm-
ingur barnanna segist oft eða mjög oft biðja um hjálp frá foreldrum. Ívíð fleiri,
53%, nefna mömmu en pabba, 46%. Um 23% leita til félaganna, 17% til systkina og
16% til afa eða ömmu. Um þriðjungur barna segist leita til kennarans. Á hinum
enda kvarðans vekur athygli að 8% barna segjast aldrei leita til mömmu og 10%
aldrei til föður til að leysa vandamál.
Athugað var með ANOVA greiningu hvort munur væri marktækur eftir því
hvert börnin segðust leita aðstoðar, samanborið við félagsfærni að mati foreldra,
félagsfærni og hegðunarvanda í skóla að mati kennara.
Munurinn var í mörgum tilvikum ekki marktækur. í ljós kom þó að þau börn
bjuggu yfir marktækt meiri félagsfærni og áttu við minni hegðunarvanda að stríða,
hvort tveggja að mati kennara, sem sögðust oft eða mjög oft leita aðstoðar mömmu,
samanborið við börn sem sögðust aldrei eða stundum gera það. Þau börn sem leit-
uðu oft eða mjög oft til systkina voru líka metin félagslega færari af kennurum. Hið
sama átti ekki við um að leita hjálpar hjá pabba eða öðrum.
UMRÆDA
Samanburður á helstu niðurstöðum er varða ytri aðstæður og færni barnanna í
þessari rannsókn sýndi ekki mikinn mun milli landa. Umhverfið var flestum börn-
um hagstætt og er þá m.a. vísað til niðurstaðna um þroska þeirra, uppvöxt, heilsu-
far og skólagöngu. Utkoman á þeim mælitækjum sem hér var beitt hvað snerti
einstaklingsbundna þætti reyndist í meginatriðum há. Eins og rætt var um í upp-
hafsköflum greinarinnar er slík útkoma í svipuðum rannsóknum jafnan túlkuð sem
jákvæð þannig að félagsleg og tilfinningaleg staða þeirra einstaklinga, sem mælast
hátt í því tilliti sem vísað er til hér, sé að jafnaði betri en ella. Þessi jákvæða mynd er
áberandi og jafnframt kom í ljós að nokkur hópur barna á við erfiðleika að etja.
Niðurstöður ber að túlka með skynsamlegri varúð og eru þær auðvitað bundnar
mælikvörðunum, sem virtust traustir en hafa ber í huga að innviðir allra slíkra
tækja eru gildisbundnir.
Þessi grein er hin fyrsta sem birtist hérlendis um niðurstöðurnar og því ástæða
til að endurtaka það sem fram kom í norrænu skýrslunni í kjölfar þeirra. Þar var
88