Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Side 28

NÁMSÁRANGUR 11 ÁRA BARNA
hæfni, þ.e. hugmyndir barna um hvernig leysa megi ágreining og komast að sam-
komulagi (hugsun). I öðru lagi er aflað gagna um hegðun barna í daglegu skóla-
starfi, sem einkennist af félagslegri einangrun og neikvæðum samskiptum. Þeir
persónuþættir sem athyglin beinist hér að eru kvíði og sjálfsmynd af námsgetu.
FYRRI RANNSÓKNIR
Ýmsar rannsóknir hafa beinst að því að kanna tengsl á milli vitsmunahæfni og
námsárangurs (t.d. Antonak 1988; Poteat o.fl. 1988). Ekki kemur á óvart að niður-
stöður þeirra benda til þess að börn sem sýna þroskaða vitsmunahæfni nái betri
námsárangri en önnur börn. A síðustu árum hefur komið fram vaxandi áhugi á
tengslum milli námsárangurs og ýmissa félagslegra þátta, svo sem hæfni að setja sig
í spor annarra í samskiptum (Pellegrini 1985), siðgæðisdóma um vináttu (Edelstein
o.fl. 1990), félagslegrar stöðu innan jafningjahópsins (Vosk o.fl. 1982; Wentzel
1991a) og eðlis samskipta í skólastarfi með tilliti til þess hvort einstaklingur sýnir
félagslega leikni, er truflandi eða einangraður (Masten o.fl. 1985). I niðurstöðum
þessara rannsókna er vakin athygi á mikilvægi félagslegra tengsla fyrir aðlögunar-
hæfni barnsins, bæði í námi og í samskiptum. Rannsóknir hafa til dæmis sýnt fram
á að börn, sem eiga í erfiðleikum í samskiptum við jafnaldra sína vegna þess að þau
eru árásargjörn eða þeim er hafnað, eru líklegri til að eiga í námserfiðleikum og að
detta út úr skóla á unglingsárum en önnur börn (sjá yfirlit Parker og Asher 1987).
í hópi barna, sem eiga við hegðunar- og tilfinningalega erfiðleika að etja, hafa
verið gerðar ýmsar rannsóknir á tengslum milli félagshæfni og námsárangurs barn-
anna (t.d. Fessler o.fl. 1991; Trembley o.fl. 1992). Hins vegar eru rannsóknir á tengsl-
um félagshæfni og námsárangurs hjá börnum, sem ekki eiga við sérstaka hegðunar-
og tilfinningalega erfiðleika að stríða, tiltölulega nýjar af nálinni (Pellegrini 1985). I
síðarnefnda hópnum hefur t.d. lítil áhersla verið lögð á að kanna hvort félagsleg
aðlögun eða öllu heldur aðlögunarleysi eins og félagsleg einangrun og neikvæð
hegðun barna í skólastarfi tengist námsárangri þeirra. Einnig má nefna þá spurn-
ingu hvort samskiptahæfni, eins og hún birtist í hæfni barna til að leysa ágreining í
skólastarfi við bekkjarfélaga og kennara, tengist námsárangri þeirra. Loks virðist
lítið hafa verið hugað að tengslum tilfinningalegra þátta eins og kvíða við náms-
árangur.
í þessari rannsókn verður athyglinni beint að ofangreindum atriðum. Auk þess
verður hugað að tengslum bæði rökhæfni og sjálfsmyndar af námsgetu við náms-
árangur. Það má því segja að í þessari rannsókn sé vítt sjónarhorn tekið þar sem
athuguð eru tengsl þriggja þroskasviða við námsárangur, þ.e. vitsmunahæfni,
félagshæfni og persónuþátta.
I samræmi við rannsóknir þar sem könnuð hafa verið tengsl vitsmunaþroska og
félagshæfni við námsárangur (Edelstein o.fl. 1990; Keller 1976; Wentzel, 1991a) er
búist við að börn sem sýna þroskaða rökhæfni og samskiptahæfni nái betri árangri
í námi en önnur börn. Þá er þess og vænst að þau börn sem hafa jákvæða mynd af
námsgetu sinni sýni betri námsárangur en þau börn sem hafa neikvæða sjálfsmynd
26