Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Side 152

Uppeldi og menntun - 01.09.1993, Side 152
SOGUATLAS orrusta á svæðinu 1187, en í tímatalsyfirlitinu (bls. 180) er skýrt nánar frá missi Jerúsalem og hann tengdur við þriðju krossferð. (Hér er sagt frá Saladín soldáni, en hann kemur ekki við sögu annars staðar og vantar því í nafnaskrána eins og fleiri mæta menn.) Þannig finnast í bókinni allar viðeigandi upplýsingar, að vísu á víð og dreif, en það kemur ekki að sök ef hún er notuð eins og til er ætlast, þ.e. sem hand- bók og upplýsinganáma við hlið annars efnis. Ritstjórn á verki sem þessu er flóknara mál en í fljótu bragði mætti ætla. Þó ekki sé annað en ritháttur nafna á kortum, þá eru þar fjölmörg vandamál sem engin einföld lausn er á. Manni finnst kannski einfalt að skrifa bara hvert nafn að hætti viðkomandi lands, en jafnvel sú aðferð reynist snúin í framkvæmd vegna afbrigða í stafrófi. Okkar hefð er sú að reyna að stafsetja nákvæmlega nöfn úr Norðurlandamálum, ensku og þýsku (þó með ss í stað 6), og er því fylgt hér. Þá hefur það færst í vöxt að Islendingar reyni að skrifa frönsk nöfn að frönskum hætti, sem er eðlilegt í ljósi þess hve margir læra frönsku í skólum. I Söguatlas sé ég ekki betur en þetta takist mjög vel (óverulegt frávik: Ile de France fyrir Ile-de-France). Flest önnur Evrópumál nota stafatákn sem Islendingar kunna lítil skil á og hafa mjög tíðkað að sleppa (í stöfum eins og á, n, i, ö og öðrum þaðan af torkennilegri). í Söguatlas virðist sértáknum skipulega sleppt í ítölskum nöfnum; í spænskum nöfnum og portúgölskum er þeim ýmist sleppt eða haldið (oftar sleppt í lesmáli og nafnaskrám, fremur haldið á kort- um; þó má t.d. sjá ritháttinn Leon og León á sama korti); og í fleiri tungumálum virðist skorta á samræmi í þessu efni. Nær hefði verið að reyna ekki við sértákn í öðrum málum en þeim sem hér eru best þekkt, nota frekar kraftana til að varast prentvillur eins og „Islands Malvinas" fyrir Islas ... (kort 85). Sérstakur vandi fylgir nöfnum á tungumálum sem ekki nota latínuletur. Hefð í meðferð þeirra er oft mismunandi, t.d. eftir því hvort notað er óbreytt latínuletur eða með sértáknum. I Söguatlas eru arabísk nöfn t.d. rituð án sértákna, en þeim bregður fyrir í grísku („Ioánnina"). I rússneskum nöfnum er hins vegar stundum (einkum í mannanöfnum) notuð íslensk umritun þar sem /'og ú hafa íslenskt hljóð- gildi. Mörg vel þekkt nöfn tíðkast hér að nota í annarri mynd en í heimalandi. Svo er t.d. um Belgrad, sem í Söguatlas heitir Beograd á langflestum kortum og í lesmáli, en hefur verið breytt á korti 151 auk hinnar misheppnuðu tilraunar á korti 157, og í nafnaskránum er sín myndin í hvorri. Annars er venjum yfirleitt fylgt í þessu efni (Lissabon og annað slíkt). Nokkrir staðir eru látnir skipta um nafnmynd eftir því hvaða landi þeir tilheyrðu á hverjum tíma, t.d. Strasbourg/Strassburg, Nice/Nizza og Trento/Trient. Þetta er ágætur háttur, en veldur nokkrum vanda á miðaldakort- unum, þar sem erfitt er að flokka ríki eftir þjóðtungum nútímans. Ein venjan er sú að stafsetja ýmis nöfn, einkum landa, höfuðborga og vel þekktra staða, eftir íslenskum framburði. Engin skýr regla er um samræmi í þessu efni. I Söguatlas er t.d. ritað hlið við hlið Palermd en Benevento, Ron en Soóne, 150
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164

x

Uppeldi og menntun

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.