Hugur - 01.01.1994, Síða 112

I 10
Mikael M. Karlsson
HUGUR
lögmálum, orsakaralhæfingum og tegundalýsingum annars vegar og
alhæfum forskriftum hins vegar. En þessi munur var talinn hvíla á
grundvallarmuninum á staðreyndum og verðmætum. Afleiðingin yrði
því sú að andófið við mig mundi ógna þessum heittelskaða grundvelli
allra kenninga Kelsens. Heppilegri aðför að greinargerð minni fyrir
venjustaðhæfingum væri að beita smættun. Þá mundu fylgjendur
Kelsens reyna að sýna fram á að allar venjustaðhæfingar megi smætta
í strangar alhæfingar eða að minnsta kosti í líkindadóma. Með því
móti gætu þeir reynt að leiða í ljós alveldi strangrar alhæfingar.
Svo er enn ein leið. Einhver kynni að halda því fram að það sem
hér hefur verið sagt um venjustaðhæfingar sýni okkur lítið sem ekkert
um alhæfar forskriftir eða um samband þeirra við sérhæfar forskriftir
sem falla undir þær. Rökin fyrir þessari skoðun væru þau að dæmi-
gerðar venjustaðhæfingar séu augljóslega ekki alhæfar forskriftir, og
þess utan séu máttugar ástæður til að neita því að líta megi á alhæfar
forskriftir sem venjustaðhæfingar. Þetta efni ætla ég að leiða hjá mér
að þessu sinni. En ég vil geta þess áður en ég lýk máli mínu að ég held
sjálfur að bilið milli venjustaðhæfinga og alhæfra forskrifta sé ntun
þrengra en fylgjendur Kelsens — og margir aðrir — telja sér trú um.
Ég held lika að þessi litla rannsókn okkar á venjustaðhæfingum —
þótt hún sé ekki nema vanunnin tilraun — varpi umtalsverðu ljósi á
eðli alhæfra forskrifta og samband þeirra við sérhæfar forskriftir. Ég
held að hún veiti vísbendingu um hvernig megi líta alhæfar forskriftir
allt öðrum augum en gert er í heimspeki Kelsens.
Þorsteinn Gylfason þýddi