Morgunn - 01.06.1935, Blaðsíða 68

62
MORGUNN
geri ráð fyrir, að ýmsum finnist það. Það kann að eiga
eitthvað mikið skylt við þröngsýni. En svona er eg. Það
er ekki til neins fyrir neinn að vera að telja öðrum trú
um, að hann sé öðruvísi en hann er. Þegar eg hefi lesið
skáldrit, verður mér ósjálfrátt að spyrja, hvort það hafi
lagt fram nokkura fegurð, efnislega eða andlega, eða hvort
þáð hafi vakið nokkura gleði, eða nokkura göfuga kend.
Ef til vill kann einhver að spyrja, hvort eg sé því þá
andvigur, að skáldskapurinn taki nokkuð til greina, sem
ógeðfelt er, útiloki af sínu sviði hin mörgu mein mann-
anna. Auðvitað lít eg ekki svo á. Ef nokkur von á að
vera um mannlífslýsingar, sem nokkuð er í varið, verður
skáldið að lýsa lífinu — eg vil ekki segja eins og það er,
því að það getur enginn maður, — heldur eins og það
birtist honum. Og enginn getur athugað Iífið, svo að ekki
verði ýmis konar eymd og andstygð fyrir augum hans og
eyrum. En þegar ástríðan eftir því að lýsa eymdinni og
andstygðinni, vonleysið og vantrúin á manneðlið verður
svo mögnuð, að þetta ber ofurliði eða útrýmír öðru, þá
er eitthvað í mér, sem lokar fyrir í sál mínni. Eg er ekk-
ert að deila á þá, sem slíkar bækur rita eða þeim unna.
Eg er ekki gagnrýnandi bóka. Eg er ekki að neita því, að
þær geti átt sitt erindi. En þær veita sál minni enga
fullnægju.
Það hefir orðið mitt hlutskifti á síðari árum að rita
bækur. Eg get hugsað mér, að þetta, sem eg hefi nú sagt,
kunni að geta verið ofurlítil skýring á þeim, eins og nokk-
urs konar lykill að þeim.
Einn af ágætustu mentamönnum vorum hefir fyrir fá-
um dögum sagt það um mig í blaðagrein, að efnið, hugs-
unin sé mér meginatriðið, mikilvægara en búningurinn. Eg
get samsint því. Reyndar er óvandaður búningur, svo sem
subbuleg íslenzka, mér þjáning. Og eg er sannfærður um
það, að fagurt form er göfgandi fyrir mannssálirnar. En
eg fæ ekki skilið, hvernig hjá því verður komist að meta
efnið, hugsanirnar mest. Jafnvel þeir menn, sem mest gera
J