Morgunn - 01.12.1978, Blaðsíða 8

102
MORGUNN
Emanuel kynntist brátt lærðustu mönnum Englands og var
af þeim mikils metinn; en öðru máli gegndi um föður hans,
herra biskupinn, sem taldi að þetta vísinda-fikt hans leiddi
ekki til neins góðs. Nú steðjaði vandi að hinum verðandi snill-
ingi, því herra biskupinn, faðir hans, ákvað að lokka hann
aftur heim til Svíþjóðar, svo hann gæti snúið sér að einhverju
„heiðarlegu starfi“.
Og gamli Swedenborg var ekki í vandræðum með aðferð-
ina. Ilann hætti einfaldlega að senda stráknum peninga.
„Heiman-styrkurinn er á þrotum,“ skrifar Emanuel. „Námið
er gert mér ókleift, sökum fjárskorts. Mig furðar, að faðir
minn skuli ekki hirða meira um hag minn en svo, að láta mig
lifa, eins og undanfarið, í meira en sextán mánuði á tæpum
fimmtiu pundum. . . . Það er hart að lifa án matar og drykkj-
ar, eins og einhver umrenningur — jafnvel fyrir mann, sem
er að uppgötva leiðir til þess að mæla tunglið.“
Þótt Emanuel sárnaði þannig skilningsleysi föður síns, þá
hélt hann ótrauður áfram mælingum sínum og vélasmíðum.
Hugur hans var fullur af alls konar áætlunum, sem hann
sífellt reyndi að láta koma að hagnýtu gagni. Riss hans af
ýmis konar vélauppgötvunum voru hreinustu rúnir vin-
um hans, sem litu á þetta sem fjarstæðukennda liugaróra sér-
vitrings. Það var vart við því að búast á 18. öld, þegar vísinda-
legir fordómar lifðu góðu lifi, að meiin botnuðu t. d. nokkuð
i uppdrætti að skipi, sem ásamt áhöfn sinni var ætlað að kafa
undir yfirborð sjávar hvar sem þurfa þætti, og gæti þannig
valdið óvinaflota feikna tjóni. Hér voru sem sagt kafbátar
nútímans komnir á kreik í hugarheimi þessa merkilega manns.
Þá gerði hann áætlanir um það, hvernig flytja mætti skip
yfir þurrt land og sá fvrir sér „loftbyssu“, sem gæti skotið
sjötíu skotum án þess að hana þyrfti að hlaða, og að ógleymdu
„fljúgandi skipi“, sem flutt gæti farþega gegn um loftið.
Þessa síðustu uppfinningu, teikningu af fljúgandi skipi,
sendi hann til fremsta eðlisfræðings Svíþjóðar. En sá góði
maður botnaði hvorki upp né niður í „þessari bölvaðri vit-
leysu“, eins og hann kallaði það. Og hinn mikli vísindamaður