Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Blaðsíða 6

140
HELGAFELL
treystir á sjálfan sig og metur manndóm
sinn meira en efnahagslega velsæld.
HELGAFELL fagnar þessari stefnu-
breytingu og vonar, að með henni hefjist
nýtt og betra tímabil í þjóðlífi Islendinga.
Efnahagskerfi, sem reist var á sjálfsblekk-
ingum, höftum og erlendum lántökum, hef-
ur verið varpað fyrir borð, en í stað þess
hafin bygging nýs þjóðfélags á grundvelli
athafnafrelsis, félagslegs öryggis og efna-
hagslegs sjálfstæðis. Fávíslegt væri að
lialda því fram, að þeirri smíði verði senn
lokið og allt fullkomnað. Óteljandi verk-
efni bíða úrlausnar, enda skiptir hér, eins
og í öllurri mannlegum hlutum, mestu máli,
að ætíð miði í rétta átt og tekið sé á þeim
vandamálum, sem að höndum ber, með
einurð, manndómi og réttsýni.
★ ★
★
HÁTÍÐ LISTA
EÐA HÉGÓMA?
Tækni nútímans hefur haft djúptæk
áhrif á listirnar ekki síður en á aðra
þætti mannlegs lífs. Sérhæfing og listræn
stóriðja, sem á sér aðsetur í helztu stór-
borgum heimsins, set-
ur í sívaxandi mæli
svip sinn á listrænt
starf, hvar sem er í veröldinni. Þessi þróun
hefur valdið því, að einstaklingurinn er
að verða í listnautn sinni sífellt óvirkari
aðili, ef svo má að orði komast. Hann verð-
ur neytandi hinnar listrænu framleiðslu,
annað hvort sem hlustandi eða áhorfandi,
en hvorki þátttakandi í né í náinni snert-
ingu við listsköpunina sjálfa. Þannig má
finna fjölda borga um allan heim, sem eru
margfalt stærri en Reykjavík, en þar sem
lítið sem ekkert listrænt starf er unnið
og hvorki rekið leikhús né sinfóníuhljóm-
sveit.
í samanburði við þetta er Reykjavík
vel sett. Þrátt fyrir fámenni er hún höfuð-
borg sjálfstæðrar menningarþjóðar, og fjar-
lægðin frá öðrum löndum og sérstök tunga
hamla því, að hér drukkni allt í erlendri
inenningarframleiðslu. Þess vegna hefur ís-
lendingum líka tekizt hingað til að byggja
sjálfstæða og að ýmsu leyti grózkumikla
iiststarfsemi, án þess að loka augum eða
eyrum fyrir því, sem aðrir hafa upp á
að bjóða. Samt er sízt ástæða til sjálfs-
anægju. Þróttmikil og skapandi menning
mun ekki lifa lengi með svo lítilli þjóð
nema vel sé á haldið. A aðra hlið vofir yfir
sú hætta, að innlend listsköpun verði kaf-
færð af hinum ágengu erlendu áhrifum, en
á hina, að hún koðni niður í meðalmennsku
í skjóli þjóðlegrar einangrunar.
Á milli þessara boða verður að sigla, en
varla mun nokkur stofnun ráða meiru um
það, hvernig sú sigling tekst, en Þjóðleik-
lnísið, sem brátt heldur upp á tíu ára af-
ír æli sitt. Er því ekki úr vegi að spyrja,
hversu því hafi tekizt að gegna hlutverki
sínu til þessa.
Það er ekki ætlunin að leggja hér dóm
á starfsemi Þjóðleikhússins síðastliðin
tíu ár, enda þótt sízt væri vanþörf á því,
að sú saga yrði rakin, því að af henni
mætti marga lærdóma draga. Án slíkrar
sagnaritunar má þó vafalaust fullyrða, að
það leikár, sem nú er á enda, hafi verið
bið fátæklegasta, síðan leikhúsið tók til
síarfa, og bendir það ekki til þess, að til
inikilla framfara horfi um starfsemi þess.
Þó reyndu menn að sætta sig við deyfð
vetrarmánaðanna í trausti þess, að verið