Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Blaðsíða 96

Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Blaðsíða 96
226 HELGAFELL Ég minntist á Akrafjall og nú vil ég taka það sem dæmi um form íslenzks landslags. tJr Reykjavík að sjá er það eins og kletta- veggur, sem steyptur hefur verið í heilu lagi en fínlegri að vísu en mörg hamrabelti ís- lenzkrar náttúru. Það eru líka þessir grófu drættir, sem eru sérstaklega áberandi í lýs- ingum málaranna af fjallinu. Þeir stinga í augun við fyrstu sýn. Hins vegar geta menn ekki horft á fjallið til lengdar án þess að upp- götva hin fjölmörgu smáatriði innan ramma massans. Efst komum við auga á línuna, sem nemur við himininn, langa og blæbrigðaríka en örþunna og mjóa línu, svo manni finnst, að það mætti svipta henni í sundur í einu vet- fangi. Út frá henni kvíslast margar línur álíka veikbyggðar. Þær skoppa niður eftir hlíðunum eins og lækjarsprænur og skera heildarflötinn niður í margvíslegar smærri skákir. Þessar skákir eru bláar eða grábláar, stundum fjólulitaðar eða jafnvel grænleitar og rauðar í morgunskímunni og kvöldrökkr- inu. Nú væri engin goðgá að hugsa sér, að málari færði sér í nyt þessa deilingu Akra- fjalls: að hann færi ósköp frjálslega með stef- ið, semdi við það margskonar tilbrigði en léti þó grilla í heildarmyndina. Þannig fóru kúb- istarnir að á fyrstu tugum aldarinnar og ár- angurinn varð meira að segja hinn prýðileg- asti. En einhvern veginn varð þetta þreyt- andi og ófrjótt starf til lengdar. Hvers vegna? Vegna þess, að fjallið eins og við skynjum það með sjónhimnu okkar er raunheimur landslagsins. En raunheimur málverksins, er hann að ýmsu leyti fjarskyldur formi landslagsins? Ég er ekki í nokkrum vafa um það. Að minnsta kosti er þetta tvennt jafn ólíkt hvort öðru og landslagið er ævinlega frábrugðið verkum mannanna. Og ég held satt að segja, að bilið sé svo breitt, að ekki sé ómaksins vert fyrir málarana að líkja eftir dráttum landslagsins á einn eða annan veg einkum eftir að þeir hafa komið auga á skika, sem er óþrjótandi uppspretta verkefna. Hitt er svo annað mál, að maðurinn sjálfur er líklega jafn víðfeðm náttúra og fjallið eða sandurinn. Og sem slík- ur verður hann fyrir djúpum áhrifum af landslaginu, birtu þess og skuggum. En víkj- um að raunheimi málverksins. Hér í Reykja- vík var á síðastliðnu hausti haldin málverka- sýning, sem dró hann svo eftirminnilega fram í dagsljósið, að jafnvel sumir efasemdarmann- anna hlutu að reka upp stór augu. Nú ætla ég mér ekki þá dul að gera grein fyrir list Þorvalds Skúlasonar í stuttri tímaritsgrein. Þessar myndir snerta svo margvísleg vanda- mál, að óhugsandi væri að kryfja þau til mergjar í einni svipan. Samt freistast ég til að minnast á eina mynd og það er vegna þess, að aflið, sem býr í listamanninum og leitar útrásar í litahljómum, sterkbyggðum og fín- gerðum á víxl, þjappast betur saman í henni en öllum hinum að mínum dómi. Þetta er meðalstór mynd, sem hékk á suðurvegg Lista- mannaskálans til hægri í miðju. Hún ber hið stutta og laggóða nafn: málverk. Hvernig lítur hún út að innanverðu? Ég skal reyna að svara þessari spurningu. A grunni dúks- ins myndast annar grunnur við jaðrana. Hann þekur ekki stóran hluta af myndinni en er samt ótrúlega fyrirferðarmikill. Hann er gulur og rauðgulur. Inni í þessum grunni rís upp formklasi. Hann á upptök sín í láréttu ramma- línunni að neðanverðu en stöðvast við þá efri. Eða með öðrum orðum: Hann er eins og hlutur, sem stendur á jörðinni en hallast samt dálítið til hægri. Burðarstoðir hans eru nokkr- ir bláir, grænir, gráir eða fjólulitir fletir, sem teygja sig yfir dúkinn þveran og endilangan. Þessir fletir eru í rauninni mjúkir og léttir í senn. Þrátt fyrir það kynnu þeir að virðast þunglamalegir og myndin stirðleg, ef dílarnir, litlu skákirnar og línurnar létu ekki að sér kveða. Þessi smáatriði, ef smáatriði skyldi kalla, skapa hressandi andrúmsloft í kringum sig á ólíklegustu stöðum. Samt er þeim kom- ið fyrir á svo uppburðarlítinn hátt í mynd- inni, að áhorfandinn verður þeirra ekki var fyrr en hann fer að líta í kringum sig í alvöru. í formklasanum liggur stíll myndarinnar fólg- inn. Og þar býr líka lirynjandi hennar, hraði hennar. Ýmsum kann nú að þykja undarlegt að tala um hraða í kyrru málverki einkum
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104

x

Nýtt Helgafell

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Nýtt Helgafell
https://timarit.is/publication/1049

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.