Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Blaðsíða 32

162
HELGAFELL
frjóvga þau ættlið eftir ættlið og fékk þannig
fram nokkra arfhreina stofna, sem voru mis-
jafnir að erfðaheild. Þegar hann vóg baunir
undan hinum mismunandi stofnum fann hann,
að þar var þyngdarmunur á, og gáfu sumir
stofnar minni og léttari baunir en aðrir. Þetta
reyndist fullkomlega arfgengur eiginleiki. En
tæki hann baunir undan einum hinna arf-
hreinu stofna var einnig talsverð fjölbreytni
í stærð og þyngd þeirra bauna innbyrðis. Það
sem Johannsen gerði, var nú að sýna fram á,
að þessi síðari fjölbreytni stafaði aðeins af
áhrifum umhverfisins, en væri ekki til orðin
fyrir neinar breytingar í erfðastofninum. Þetta
gerði hann með því einfaldlega að rækta ætt-
liði undan mismunandi stórum baunum hins
arfhreina stofns. En þá kom einmitt í ljós, að
meðaltal afkvæmanna varð alltaf hið sama,
hvort heldur ræktað var upp af stórri baun
eða smárri.
Erfðastofn einstaklingsins, sem hann fékk
að erfðum frá foreldrum sínum, kallaði
Johannsen genotype hans eða eðlisfar en
phenotype eða svipfar allt útlit einstaklings-
ins. Útlit lífverunnar ákvarðast því fyrst og
fremst af eðlisfarinu, sem beinir henni á
ákveðna þroskabraut, en þar verður það fyrir
áhrifum umhverfisins og skapar hvorttveggja
svipfar einstaklingsins. Svipfar einstaklings-
ins er því samspil eðlisfars og ytri kjara. Eins
og að var vikið framkvæmdi Johannsen til-
raun sína á arfhreinum stofnum af baunagrös-
um eða því sem hann kallaði ren linie. En
áhrif umhverfisins koma einnig augljóslega
fram meðal arfblendinna einstaklinga, sem
eru eins að eðlisfari. Þetta er auðveldast að
sýna á einstaklingum, sem unnt er að fjölga
með deilæxlun, það er með kynlausri skipt-
ingu. Afkvæmi ræktuð af einstaklingi með
þessum hætti eru öll eins að eðlisfari og kölluð
clone. Væri ekki fráleitt að nefna þau kvist-
linga á íslenzku, þar sem þau eru öll sams-
konar kvistir af einum stofni. Séu þessi af-
kvæmi ræktuð við misjöfn kjör geta þau orðið
talsvert ólík að útliti. Þannig má til dæmis
kljúfa fífil í tvo hluta, rækta annan þeirra í
sólríkum og hlýjum húsagarði á láglendi, en
hinn á næðingssömum fjallstindi, og verður
svipfar þessarar tveggja einstaklinga fljót-
lega gjörólíkt, þótt þeir séu eins að eðlisfari.
Sama máli gegnir um græðlinga stofujurta
og trjáa eða kartöflur ræktaðar af einum
stofni, að það eru kvistlingar með sömu
erfðaheild, og því eins að eðlisfari, enda þótt
svipfar þeirra kunni að vera misjafnt. Sá
sem tekur upp kartöflur verður fljótlega var
við, að uppskera er misjöfn undan grösum,
og undan einu og sama grasi eru kartöflurnar
ekki allar eins að stærð og lögun. Er þar
margt sem veldur, svo sem mismunandi Ijós,
hiti og áburður, en einnig vaxtarrýmið og
vaxtartími, því að sum kartöfluhnýðin byrja
seinna að þroskast en önnur og verða því
minni. Hinsvegar eru þetta alltaf samstofna
kartöflur. Enda þótt notað sé alltaf hið
smæsta til útsæðis, verður stofninn sjálfum
sér samkvæmur. Gullauga verður ævinlega
Gullauga, og að lokum má taka meðalstóra
kartöflu undan þessu smáa útsæði og fá jafn-
góða uppskeru eins og af frumkartöflunni.
Aðan var minnzt á sameggja tvíbura. Þeir
eru eins að eðlisfari en geta orðið all frá-
brugðnir séu þeir aldir upp við misjafnar að-
stæður. Þó er ævinlega margt hliðstæðra ein-
kenna í svipfari þeirra, og eru þess konar
einstaklingar því ákjósanlegt viðfangsefni til
þess að rannsaka áhrif kjaranna á hina ein-
stöku eiginleika. Sé einnig gerður samanburð-
ur á tvíeggja tvíburum, sem báðir alast upp
við svipuð kjör, má auk þess fá nokkra hug-
mynd um, hver séu áhrif erfðanna. Því að
hinir tvíeggja tvíburar verða aldrei eins líkir
hvor öðrum eins og hinir eineggja, þrátt -fyrir
sameiginlegt uppeldi.
Erfðakenningar
Enda þótt áhrif kjaranna séu stór þáttur
í mótun einstaklingsins, er t.alið að öllu jöfnu,
að þau hafi engin áhrif á erfðaheild hans.
Einstaklingur getur með æfingu orðið vel
þjálfaður í þeirri list, sem hann leikur, og
eins geta hæfileikar og líffæri gengið úr sér
við notkunarleysi án þess að slíkra einkenna
gæti nokkurs meðal afkvæmanna. Þannig er