Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Blaðsíða 14

146
HELGAFELL
málari. Ég kom oft til meistarans. Við höfðum
orðið samferða á skipi austur í Hornafjörð
og þar kynntist ég honum dálítið, aðallega
þó þegar austur kom, því hann bjó hjá for-
eldrum mínurn. Það var einhvern tímann á
árunum 1931—33, ég man það ekki, en það
var í fyrsta skipti, sem hann fór austur í
Hornafjörð til að mála. Föður mínum þótti
ósköp vænt urn Kjarval og hafði mikið uppá-
liald á honum. Á leiðinni austur man ég eftir
að litlu munaði að við sigldum inn í Eldey.
Allt í einu finn ég að það er komið einkenni-
legt sjólag og fer upp og sé móta fyrir útlin-
um Eldeyjar, sem ber við masturstoppana,
og litlu síðar kom eyjan út úr þokunni
2—3 skipslengdir í burtu. Og veiztu hvaða
sjólag þetta var? Þetta var frákast frá eyj-
unni. Kjarval hefur þekkt það, því hann kom
snöggklæddur út í dyrnar og segir: — Hvað
er þetta drengur?
— Sterling að farast í þoku, kall rninn!
svaraði ég.
Kjarval er góður sjómaður, en það var
skelkur í okkur.
Vorið 1934 er ég á gangi með Kjarval
í Austurstræti og mæti Stefáni bróður mín-
um, sem þá var héraðslæknir í Búðardal:
— Þú ættir að taka hann Svavar með þér
vestur, sagði Kjarval. Hann hefur gaman af
að mála og það eru nógu margir sem hafa
gaman af öðru og eiga að vinna að öðru.
Þetta varð, ég fór vestur í Búðardal þá um
vorið og lifði eins og blómi í eggi um tveggja
mánaða skeið. Þaðan eru þessar gömlu mynd-
ir, „Snæfellsnes“. og „Klofningur“.
— Þú sagðir að Kjarval hefði farið til
Hornafjarðar. Var dálítið málað á Hornafirði
í þínu ungdæmi?
— Já, þar var alltaf verið að mála. Þar
rnáluðu Jón Þorleifsson og Bjarni Guðmunds-
son og nokkru síðar Höskuldur Björnsson og
einhverjir fleiri. Og svo fór ég að mála.
— Af hverju heldurðu að þú hafir farið að
mála?
— Ég veit það ekki. Ætli náttúra mín hafi
ekki staðið til þess. Ég byrjaði að mála fjöll
og sjó. Ég rnan ég var að teikna tinda og það
var helvíti erfitt. Það vildi snúast upp á þá.
Fjallstindar, sem snýst upp á eins og hrúts-
horn, nei, það var ekki gott! En samt hélt ég
nú áfram, því ég hef alltaf verið andskotanum
þrjózkari, eins og þú veizt og ekki látið það
telja úr mér kjark, þó snerist upp á hlutina.
Við bestilltum liti í sameiningu, beinustu leið
frá Englandi og það var mikill dagur, þegar
litapöntunin kom, get ég sagt þér. Ég tók
hverja túbu fyrir sig og hélt á henni, eins og
ég hefði náð handtaki á hamingjunni, skrúf-
aði svo lokið af og horfði drykklanga stund
á litinn, og fannst hann eins og dýrmætur
gimsteinn, og það gengi guðlasti næst að
kreista þetta út, nei, bara liorfa á . . . og svo
fór maður að uppdaga einn og einn lit hjá
hinum, sem rnaður átti ekki sjálfur og þá var
allt lagt í að fá hann, en það gat tekið upp und-
ir ár. Á meðan gleymdist hann samt ekki. Hann
var þarna einhvers staðar í hönlan í London,
glitraði eins og stjarna á dimmbláum himn-
inum eða ljós á einhverju skipinu út við sjón-
hring. Litirnir voru töfralyklar. Þeir gerðu
lífið ríkt og merkilegt, en svo fór nú við-
kvæmnin af, þegar maður var búinn að kreista
úr nokkur hundruð túburn og sóðast í þessu
árum saman. Ég er nú farinn að þekkja það,
ég segi þér satt, en samt finnst mér alltaf
annað slagið einhver töfraljómi yfir litunum
og umgengst þá með viðkvæmni, sem minnir
á gamla daga og enn eimir eftir af ævintýr-
inu, og ég held mér yrði ekki eins illa við neitt
og ef ég kæmist að því að túba með fallegum
lit lenti í miðstöðinni.
— Ég sé að fjöllin og tindarnir eru eins og
rauður þráður í myndum þínum, líka í af-
straktmyndunum, það eru tindar-í þeim.
— Já, það er rétt, þegar fjöllunum sjálfum
í hversdagslegri merkingu sleppir, þá er það
strúktúr þeirra, sem ennþá gengur í gegnum
myndirnar. Ég málaði yfirleitt tindótt fjöll,
eins og þau eru í Hornafirði. Að vísu voru
þar líka þessir ávölu múlar, en þeir höfðu lítil
álirif á mig. Svo eru þarna jöklar, elskan mín
góða.
— Og hvað með þá?
— Ja, þeir eru hvítir, þeir eru helvíti hvítir.