Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Blaðsíða 27

ERFÐAFRÆÐIN
157
„Allt hef ég af öfum mínum,
illt er að vera líkur sínum“,
kvað Jónas Hallgrímsson, og oft er augljóst,
að menn og konur eru eftirmyndin hans afa
síns eða hennar ömmu sinnar eða bera ein-
hver séreinkenni ættarinnar.
Danvin gekk feti framar með þróunarkenn-
ingu sinni (1859) í því að færa rök að því, að
allar lífverur væru skyldar og því eðlilega
nokkuð svipaðar. Hann sýndi fram á, hvernig
lífverurnar höfðu þróazt eftir mismunandi
leiðum, þar sem náttúruúrval hefði þau áhrif
á hóp misjafnra einstaklinga, að hinir hæfustu
héldu velli við mismunandi kjör og vrðu for-
feður frábrugðinna einstaklingshópa.
Það lá þó ekki ljóst fyrir hvernig ákveðnir
eiginleikar gátu gengið að erfðum, ef afkvæm-
in voru ætíð millistig af eiginleikum foreldr-
anna. Sú blöndun hlyti að hafa það í för með
sér, að allir líktust æ meir hverjir öðrum,
þegar frarn liðu stundir. Væri afkvæmi hvítra
og svartra einstaklinga grátt, yrði allur kyn-
stofninn að lokum grár eftir slíka blöndun.
Þetta sáu menn liins vegar að stangaðist á við
raunveruleikann, og þetta gat naumast sam-
rýmzt þróunarkenningu Darwins. Hér komu
erfðakenningar Mendels að góðu liði, því að
liann fann það út af sínu hyggjuviti og bauna-
tilraunum, að kynblöndun hafði það ekki í
för með sér, að arfberarnir leystust upp í af-
kvæminu og mynduðu nýjan arfbera, þannig
að grár einstaklingur, sem kominn var út af
svörtu og hvítu foreldri hefði nú gráan arf-
bera og afkvæmi hans yrðu því grá.
Lögmól Mendels
Aðferð Mendels var í því fólgin, að víxl-
frjóvga tvö baunagrös með gagnstæða eigin-
leika svo sem rauðan blómlit og hvítan blóm-
lit. Rækta upp fyrsta ættlið undan baunun-
um, sem fengust við þá víxlfrjóvgun, láta þann
ættlið sjálffrjóvgast eða víxlfrjóvgast inn-
byrðis, og fá síðan fram nægan fjölda af öðr-
um ættlið, til þess að sýna eðlilegt hlutfall
milli fjölda þeirra afkvæma, er fengið höfðu
hina ákveðnu eiginleika ömmunnar og afans,
í þesu tilfelli rauða og livíta litinn.
8é víxlfrjóvgað arfhreint rauðblóma og hvítblóma bauna-
gras, verða afkvæmin, Fi, öll rauðblóma, þar sem rauð-
ur litur er ríkjandi yfir livítum. I öðrum ættlið, Fa,
myndast við sjálffrjóvgun ]>rír rauðblóma einstaklingar
á móti hverjum hvítum.
Tilraunir Mendels leiddu það í ljós, að ein-
staklingar fyrsta ættliðar (það er einblending-
arnir) báru allir rauð blóm. Rauður litur virt-
ist þannig ríkja yfir hvítum. En í öðrum ætt-
lið varð hlutfallið milli rauðra og hvítra
blóma 3 á móti einum.
Ekki er þó einhlítt, að eiginleiki sé endi-
lega ríkjandi yfir öðrum gagnstæðum, heldur
getur þar verið um hálfvelgju að ræða, svo
að einstaklingurinn líkist hvorugu foreldr-
inu, en verður millistig, þannig að af hvítu
og svörtu komi grátt. í hinum gráa einblend-
ing eru þó duldir hæfileikar beggja foreldra
til svarts og hvíts litar, sem koma fram að
nýju í öðrum ættlið, og er þá hlutfall ein-
staklinganna: einn svartur, tveir gráir og
einn hvítur.
Mendel sýndi fram á, að þroski lífveranna
er skipulagður af ákveðnum erfðaeindum.
Þessum erfðaeindum var löngu seinna (eða
árið 1909) gefið nafnið gen, og eru genin í
samstæðum í hverjum einstaklingi. Þannig
fékk baunablendingur Mendels gen fyrir rauð-
um blómlit frá öðru foreldrinu en hvítum
blómlit frá hinu, og var því með eina sam-
stæðu gena, sem aðgreindust svo og kvísl-
uðust eftir stærðfræðilegum reglum, eins og
fyrr segir, til þess að skapa þrjá rauðblóma
einstaklinga móti hverjum einum hvítum. Nú
tók Mendel eftir því, að einn þriðjungur rauð-