Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Blaðsíða 64

194
HELGAFELL
stórbrotnu aðalskonu, lady Floru, sem er al-
gjör guðleysingi og í einu og öllu sjálfri sér
nóg. Hún lifir í einangrun og hefur rótgróna
fyrirlitningu á öðru fólki, í stuttu máli, bland-
ar ekki geði við nokkurn mann. A ferð hennar
um Italíu reynir katólskur prestur að snúa
henni til trúarlegs samfélags, en mistekst al-
gjörlega. Þegar aumingja presturinn telur
vini sínum kardínálanum harmatölur, er svar
hans á þessa leið:
Hér í Róm og um allan heim er urmull af
vesalmennum, sem barma sér yfir eigin volæði
og eymd tilverunnar rétt eins og tannpínu.
Þeir æpa á hjálpræði eins og sefandi bakstur
eða tanndrátt, svo að maður undrast í sann-
leika sagt langlundargeð skaparans. En sú
manneskja, sem af þvílíkri alvöru ögrar —
ekki sjálfum skaparanum, því hann lætur
ekki að sér hæða, — heldur eðli sínu og innra
manni, — hana lætur drottinn ekki afskipta-
lausa. Hinn almáttugi mun svara henni á
þann hátt, að hennar eigin eðli rís gegn
henn.“
Það stendur ekki á svarinu. Hið eina sem
hrífur hana í Róm, er stórkostleg mynda-
stytta af Pétri postula í Péturskirkjunni. Hún
er tákn hins sama sálarstyrks og hún finnur
hjá sjálfri sér. Dag einn kyssir hún fót hans
og auðmýkir sig á þann hátt. En sá, sem næst
áður hafði kysst fótinn, var ungur maður með
sárasótt. Iíún smitast og á þennan sérstæða
hátt berzt þessi sérvitra kona inn í mannlegt
samfélag •—- fyrirtilverknað þjáningarinnar og
hennar eigin eðlis. Þetta er þó ekki eina við-
fangsefni sögunnar. Presturinn leitast við að
fá hana til að skilja eðli hins trúarlega sam-
félags, þar sem við öll, og hún líka, erum jöfn
fyrir guði. Við erum öll öll guðs börn og það
ber oss að skilja svo, að vér föllumst einnig
á samtelag trúarinnar, því að Jesús dó fyrir
oss öll. Þessu svarar lady Flora hiklaust á
þennan liátt:
„Ekki fyrir mig. Má ég liafa mig afsakaða.
Ég hef aldrei á ævinni beðið nokkra mann-
eskju, því síður nokkurn guð að deyja fvrir
mig. Ég krefst þess eindregið, að mínum per-
sónulegu reikningsskilum sé ekki blandað sam-
an við þetta uppgjör. — Það er ekkert smá-
ræði af glingri, sem prangað hefur verið inn
á mig um dagana — einkum þó hér á Ítalíu
og ég hef greitt það með góðri og gildri enskri
mynt. Þess vegna vil ég alls ekki taka við
því, sem ég hef hvorki beðið né borgað fyrir.“
Þetta er svarið við kristilegu samfélagi
vegna friðþægingar Jesú, sem presturinn býð-
ur henni. Það er augljóst hvað Blixen á við.
Hér er enn lögð áherzla á sjónarmið unitara.
Jesús dó ekki fyrir okkur sem guðdómur,
heldur er hann dæmi um, hvernig okkur ber
að lifa lífinu og af því sprettur svo hið mann-
lega samfélag.
Hér hafa verið raktar að nokkru veiga-
mestu og torskildustu sögur Blixen og við
höfum þar rekizt á sömu grundvallarskoðanir
skáldkonunnar og fram koma í fyrri verkum
hennar.
Skal nú lauslega drepið á hin ævintýrin.
í „Sidste fortœllinger“ er ný saga um söng-
konuna, sem missti röddina — það er sagan
„Ekko“. Svo er að sjá sem þessi saga fjalli
líka um það að vera listamaður, en hugsunin
er ekki eins skýr og áður. Söngkonan segir
á einum stað:
„Ég er sjálf einskonar boðberi, mér er falið
að reika um meðal mannfólksins og kunngera
því, að enn lifi von í heiminum.“
Síðar í sögunni skýrir hún svo frá lífs-
reynslu sinni.
„Við getum gert okkur dælt við skaparann
á ýmsan hátt, þótt við getum það ekki við
náungann. Við getum leyft okkur margt gagn-
vart guði, sem við gætum aldrei gagnvart
mönnunum. Og einmitt vegna þess, að hann
er guð, heiðrum við hann með því að breyta
þannig.“
Frá því segir í sögunni, að stutta stund
gleymir söngkonan draumum sínum og glöt-
uðu lífi við að helga sig kennslu drengs, sem
hefur unaðslega rödd, er Hkist mjög söngrödd
hennar sjálfrar eins og hún var. Drengurinn
er þó alltof borgaralegur, það er euginn
djöfulsskapur í honum, sem nauðsynlegur er
til þess að hann geti orðið listamaður. Sú hug-
mynd er einnig lokaþátturinn í fyrstu sögu
kardínálans. Hann heldur því fram, að lista-
maðurinn (og presturinn) viti ekki hvort hann
þjónar guði eða djöflinum. Áhrif unitara á
Karen Blixen koma hér skýrt fram. Hún af-
neitar hinni kristnu tvíhyggju. Eins og guð
er einn og óskiptur, í einu guð og djöfull,
þannig á listamaðurinn einnig að vera það.
Drengurinn er veginn og léttvægur fund-