Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Blaðsíða 99

ÚR EINU í ANNAÐ
229
Bandalag íslenzkra listamanna kallaði hana
„hlut“. Svo bregðast krosstré sem önnur tré;
það var eins og listaverkanefndin hefði öll orð-
ið innkulsa og raddlaus við afhjúpunina —
öll nema einn hraustur riddari. Innan um
fölnuð lauf baldursbrárinnar mátti líta Svein
Asgeirsson horfa hugfanginn í augun og á
sporðblöðkuna sem svo fáir þekktu. Og á
mannfundum brá hann ótrauður brandi til að
verja heiður hafmeynnar.
Og á nýjársnótt varð eitt áralegt brak og
eitt boldangsins slum. í hádegisfréttum út-
varpsins á nýjársdag hældi lögreglan Reyk-
víkingum í mjög löngu máli fvrir framúrskar-
andi hegðun um áramótin. Rétt í lokin var
því bætt við, svona rétt til þess að öllu væri
haldið til haga, að þó hefði verið ein undan-
tekning, hafmeyjan í Tjörninni hefði verið
sprengd í loft upp.
Og allur bærinn hló, — hvert mannsbarn
hló nema rétt eitt og eitt.
Hér er ekki verið að afsaka bessi viðbröffð
heldur aðeins verið að segja frá staðreynd
sem verður að geymast, ef menninsarsagan
á að vera rétt skráð. Af skrifum blaðanna
síðan og ræðum í útvarpi mætti ætla að við-
brögðin hefðu verið öll önnur og því verður
einhver að segja satt frá því sem gerðist.
En hversvegna hlógu menn? Hugsum okk-
ur að eitthvert annað listaverk hefði verið
sprengt í loft upp á nýjársnótt. Litla myndin
Móðurást sem er eftirlæti allra Reykvíkinga.
Eða jafnvel tröllkarlinn sem segist heita Skúli
Magnússon. Þetta hermdarverk hefði verið
fyrsta fregn útvarpsins á nýjársdag og allir
bæjarbúar blygðast sín fyrir að vera sveit-
ungar þess ómennis sem verkið vann.
En hvers vegna varð okkur þá fyrst fyrir
að hlæja að endalokum aumingja hafmeyjar-
innar? Það var marbendillinn í íslendingum
sem hló. Honum fannst þessi gestur frá suð-
rænum sumarströndum ekkert erindi eiga til
sín. Hann hló að henni fyrir að sitja skjálfandi
á botnfrosinni bæjartjörn og hældist um að
enginn þyrði að hleypa henni í sjóinn. Hann
hló að því hvað baksvipurinn sem hún sýndi
bæjarbúum var lítið aðlaðandi. Honum kom
aldrei til hugar að eftir fá ár eignumst við
vonandi volga sjávarlaug í Laugardalnum og
að þar hefði hafmeynni hlýnað, hún hefði
tekið aftur gleði sína og dillað sporðinum
glaðlega til sundkappanna sem undir brag-
andi norðurljósum létu sig dreyma að þeir
væru að skvampa í sjónum fram af Löngu-
söndum.
Marbendill hló, en hann hló ekki lengi.
Faríseinn, hinn siðfágaði og hugsandi borgari
sem býr í tvíbýli við marbendil í brjósti okk-
ar flestra, varð réttilega hlutskarpari. Ilvernig
færi, sagði hann, ef við tækjum upp á því að
fylgja málum okkar almennt eftir með spreng-
ingum? Ættu þeir sem mislíkar við Olíu-
félagið og Esso að sprengja upp olíugeymana
í Örfirisey? Á Sigurður Sigmundsson að setja
kínverja í töskuna hjá Hannesi Pálssyni? Eiga
reykvískir leikhúsgestir sem hafa þá flugu að
Shylock og Cæsar séu sitt hvað að segja það
með púðurkerlingum eða með því að sitja
heima, hvað sem Jónas Jónsson og Morgun-
blaðið segja?
Svarið getur ekki leikið á tveim tungum,
enda hafa þeir sem áður gerðu samþykktina
um ,,hlutinn“ nú gert bragarbót og fundið
öruggt ráð við því að hneykslið endurtaki sig.
Þeir hafa skorað á Alþingi að setja lög sem
banni að sprengja listaverk í loft upp. Það
var mikill skaði að þeim skyldi ekki hug-
kvæmast þetta fyrr, því að þetta hefði flogið
gegnum þingið fyrir jólafríið og á nýjársnótt
hefði hafmeyjan haft hálsfesti með áletruðum
skildi: Þetta listaverk má ekki sprengja!
Hvaða þegn hinar löghlýðnustu þjóðar á norð-
urhveli jarðar hefði vogað sér að óhlýðnast
slíkri skipan?
En nú kemur marbendill og segir mér að
nóg sé komið. Hann heimtar samt að koma
einum skilaboðum að: Ilvað sem öðru líði
megum við ekki fá afturgengna hafmeyju, því
að þær séu ekkert lamb að leika sér við. Ég
geri honum þann greiða að senda skilaboðin
rétta boðleið.
P. B.
Þegar neyðin er staerst
Sú tíð er löngu liðin þegar íslenzka sjó-
mannastéttin þurfti að sætta sig við verðandi
ritsnillinga sem eiturbrasara og skítkokka á
fiskiskipunum. Þórbergur Þórðarson ber nú
nektar og manna á borð fyrir landa sína, en
hugulsöm ríkisstjórn hefir stofnað sérstakan
skóla fyrir arftaka hans á fiskiflotanum. Tveir
menn eru við námið, og von á nokkrurn tug-