Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Blaðsíða 78

208
HELGAFELL
hljóða þeirri, sem sr. Páll Pálsson hafði lagt
fyrir fundinn daginn áður. Skyldi það, sein
þar greindi, koma í stað 1. og 2. tl. og hljóð-
aði svo:
„að fundurinn kjósi 3 af landsmönnum og gefi Jieim
umboð sitt til að bera meðfvlgjandi undirstöðuatriði til
frumvarps til stjórnarskrár banda Islandi ásamt með
úvarpi fundarins, sem innihaldi óskir og vonir þjóðar-
innar í stjórnarbótarmáli voru, fram fyrir hans hátign
konunginn, og gela þeir jafnframt lekið umboð frá þeim
liluta alþingis í ár, er fer í söniu stefnu, og þess \egna
skulu þeir ekki fara fyr en eplir þinglok i suinar“.
Var tillaga þessi samþykkt með 34 sam-
hljóða atkvæðum. Því næst lá frumvarp
nefndarinnar til umræðu.
Matthíaa Jochumsson andmælti 1. tölulið,
sem fjallaði um konungssamband eitt. Hann
„mundi verða til þess að valda ágreiningi, og
þótt hann yrði samþyktur, þá yrði lítill hag-
ur að því“. Sr. Páll Pálsson kvað það sem
farið væri fram á í 1. tl. vera „innilég sann-
færing sín og allra mannsbarna á íslandi.“
Matthías Jochumsson „sagði, að það væri
aðalatriðið, að þingið fengi löggjafarvald og
fjárhagsráð og stjórn með ábyrgð fyrir al-
þingi og væri það ósk sín, að þessi þrjú
atriði væru lögð til grundvallar fyrir umræð-
unum“* Shafti Jósefsson tók til máls og sagði,
að vildi „fundarmaðurinn (Matthías Joclt-
umsson) halda sameiginlcgu málunum, þá
* Hér endurlekur sr. Matthías lillögur sínar frá deg-
inum áður. Bókun \ irðist hins vegar á báðuin slöðum
vera ónákvœm. Þur er getið um /irjú alriði, löggjafar-
vald og fjárhagsráð og stjórn með ábyrgð fyrir Alþingi.
Um þessar mundir var fjárveitingarvaldið orðið einn
jiáttur löggjafarvaldsins, hvanetna þar sem þjóðfulltrúa
samkomur liöfðu komizt á, — að vísu með nokkuð sér-
stæðum hætli eins og enn er. Hér er og um svo nátengd
atriði að ræða, að örðugt er að skipa þeim í sundur. I
bókuninni er því raunverulega aðeins fjallað um tvö
atriði, einu liðurinn hefur fallið niður — um dómsvald
innan lands.
Verður því að telja réttar frá skýrt í Víkverja. en þar
segir svo, að sr. Mattliías Jocliumsson hafi lagt tii að
í þeim bænarskrám, „er samdar yrðu á fundinum jrðu
einungis tekin þessi niðrlagsatriði, —
1, að konungr veiti alþingi löggjafarvald og fult fjár-
forræði,
2, að alt dómsvaldið sér hér á landi, og
3, að öll landsljórn sé hér á Iandi.“
skildi hann öldungis á við nefndina.“ Matthías
kvaðst ekki vera því andvígur, að ísland væri
sérstakt land, heldur væri liann á móti 1. tölu-
lið af því að hann áliti það réttara að láta
það óákveðið, en láta það vera á valdi Alþing-
is. 1. tl. yrði aðeins til að spilla samkomulagi
og kljúfa fundinn.
Var svo eftir nokkrar umræður gengið til
atkvæða og samþykkt með 23 atkvæðum
gcgn 11, að breytingartillaga Matthíasar
Jochumssonar skyldi lögð til grundvallar.
Bar þá framsögumaður nefndannnar, sr.
Benedikt Kristjánsson, fram svohljóðandi
viðaukatillögu:
„Ef niðurlagsalriði nefndarinnar í stjórnarbótarmálinu
og meðfylgjandi undirstöðuatriði til stjórnarskrár lianda
Islandi verður eigi samþykkt heill og óbreytt af öllum
fundarmönnum, áskil eg mér það atkræði til vara. að
fundurinn skori á alþingi aS neita því að taka stjórnar-
bótarmálið til meðferðar, og þar eð engin knýjandi nauð-
syn er til að fá breytingu eða ból á hinni sérstöku lög-
gjöf, að allir alþingismenn lieyi ekki þing nú í sumar“.
Um tillögu Jtessa voru greidd atkvæði með
nafnakalli eftir ósk flutningsmanns og féllu
þau svo, að einn greiddi atkvæði með, og einn
á móti, en allir hinir greiddu eigi atkvæði.
Framsögumaður kvaðst þá eigi lengur geta
unnið með öðrum fundarmönnum og gekk
af fundi. Var honum síðan slitið.
VIII.
Að kvöldi sama dags var fundur settur að
nýju og skýrði formaður frá því, að varafor-
maður (Benedikt Kristjánsson) væri alveg
genginn af fundi. Samkvæmt áskorun for-
manns var í lians stað kosinn sr. Stefán Thor-
arensen, fulltrúi úr Gullbringu og Kjósarsýslu.
Enn hafði nú verið freistað samkomulags,
því að sr. Páll Pálsson lýsti því yfir fyrir hönd
nefndarinnar, að hún hefði til þess að ná sam-
komulagi „tekið hina fyrri uppástungu sína
aptur og samið 5 ný undirstöðuatriði til
stjórnarskrár íslands svohljóðandi:
1. Að íslendingar séu sérstakt þjóðfélag og standi í
því einu sambandi við Danaveldi, að það lúti hmum
sama konungi og það.
2. Að konungur veiti alþingi fullt löggjafarvald og
fjárforræði.