Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Side 98

Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Side 98
228 Ur einu í annað Þá hló marbendiU Meinleg örlög hafmeyjarinnar litlu í Eeykja- víkurtjörn og viðbrögð manna við þeim eru ofurlítill þáttur íslenzkrar menningarsögu. Hún fæddist vestur við Kyrrahaf, ein af ótal hafmeyjum hinna hvítu sanda Kaliforn- íu. Þar hefði hún getað dvalið langa ævi óá- reitt og án þess að vekja óþægilega athygli nokkurs manns í saltri sundlaug með stall- systrum sínum. En enginn má sköpum renna. Lýsing hennar og ljósmyndir berast hingað á norðurhjara heims og lenda í höndum lista- verkanefndar Reykjavíkur. Nefndin öll — nema kvenlistfræðingurinn — lýkur upp ein- um rómi um að bera upp bónorð við haf- meyna. í köldum íslands álum úði og grúði frá fornu fari af marbendlum, og var ekki kominn tími til að hýrga hjarta þeirra með hafmeyjarbrosi ? Hversvegna átti Kaupmanna- höfn að státa af liafmey, íslenzkri að lang- feðgatali, og höfuðstaður íslands að vera haf- meyjarlaus? Hafmeyjan lét glepjast af hinu glæsilega boði. Hún hélt til Ítalíu til þess að búast brúðarskarti. En nú hófust raunir hennar. Hún hálsbrotnaði og hryggbrotnaði, en með góðri aðhlynningu fekk hún mikinn bata og loks náði hún leiðarlokum. Biðlarnir tóku henni með blíðu, en sýndist hún of veik- byggð til þess að sitja í söltum sjá á Kol- beinshaus eða Gróttutöngum. Því var tekið sama ráð og með grænlenzku sauðnautin forð- um, sem af gæzku ráðamanna Reykjavíkur var fengin beit á sjálfum Austurvelli. Skrýtinn stautur var rekinn niður í Tjörn- ina og hafmeyjan sett á stautinn, skrýdd strigapoka. Rétt eftir messu einn sunnudag í kalsaveðri hittist listaverkanefndin og ör- fáir menn aðrir og drógu pokann af meynni. Það var eins og þeir hefðu átt von á því að hún yrði eitthvað feimin við Reykvíkinga — eða hún skammaðist sín fyrir að vera í ósöltu vatni — því að hún var látin snúa baki í alla þá sem leið áttu eftir Tjarnargötu en andlitinu að fáfarnasta hluta Tjarnarbakk- ans, óræktarflaginu í útnorður af rústum ís- bjarnarins. Og nú kom óartin upp í Reykvíkingum. Gárungarnir sungu til hennar „Tjarnarskvís- an beinaber“; það var eins og menn skildu ekki að kuldinn og áreynslan við að halda jafnvægi á stautnum gerði hana dálítið stífa á baksvipinn — eina svipinn sem þeir þekktu. niður fyrir augum manns áður en sekúnda er Iiðin. Þær eru lítilsvirði ef tengslin við formklasann eru rofin af skyndingu. Ekkert virðist geta komið í stað snertingarinnar á léreftinu. En hvar er þá formið? Ég skal játa hreinskilnislega, að ég get ekki bent lesand- anum á neina aðferð til að snuðra það uppi. A hinn bóginn þykist ég vita, að það sé aðeins örsjaldan niðurkomið innan ramma yfirborðs- flatanna. Ég hygg, að það sé miklu oftar sett saman úr mörgum skákum eða brotum úr skákum, deplum, flekkjum eða línum. Sann- leikurinn er sá, að við munum aldrei geta þreifað á því í eiginlegri merkingu orðsins, af því að það er ekki hráefnismagn á sérstökum stað í myndinni heldur samþjöppuð, aðskorin og lífræn heild, sem vex eins og æxli í tilfinn- ingalífi okkar. Ég gæti, ef til vill, skýrt þetta sjónarmið betur með því að vitna til persónulegrar reynslu. Þegar ég er að vinna að málverki kemur það ekki sjaldan fyrir, að flöturinn heldur áfram að vera óráðin gáta löngu eftir að búið er að fylla út í grindina með hvítu, rauðu, bláu, brúnu, gulu eða svörtu. Hann er að vísu ferskur og lifandi en við getum hvorki greint upphaf hans eða endi. Hann orkar á hugann eins og víður, heiðblár him- inn eða spegilsléttur sær. En svo gerist það dag nokkurn, að flöturinn dregst saman á litlum bletti: í stað kulda kemur funi, í stað víðáttunnar samþjöppun, en fylling, næring, nautn, þar sem tómleikakenndin réði ríkjum. A slíkum stundum þykist ég skynja æðaslátt formsins betur en nokkru sinn fjrrr. Og þá skiptir raunar litlu, hvort ég er þess megn- ugur að gefa öðrum hlutdeild í reynslu minni. Hjörleijur Sigurðsson
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104

x

Nýtt Helgafell

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Nýtt Helgafell
https://timarit.is/publication/1049

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.