Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Blaðsíða 76

206
HELGAFELL
skrárnar úr sýslunum mundu gefa þinginu
fullt tilefni til þess að taka þetta mál til íhug-
unar;“.*
Þegar hér var komið, tók Jón Sigurðsson
til máls. Hann andmælti skoðun framsögu-
manns og kvað mótsögn hjá honum, er hann
„segði í öðru orðinu, að alþingi væri ekki
bært að fjalla um málið, en í hinu orðinu, að
það gæti þó rætt það og hefði „initiativ“-
rétt í málinu. Það væri heldur ekkert spurs-
mál um, að alþingi hefði samkvæmt uppá-
stungurétti sínum fullkominn rétt til að taka
mál þetta til meðferðar, og þingið hefði aldrei
gengið út yfir sína „Competence“, þótt það
hefði gjört það. Þingið hefði að vísu álitið,
að betra væri að málið væri rætt til hlítar á
þjóðfundi, en eigi að síður væri það þó prakt-
iskara fyrir þingið að taka málið til meðferðar,
því að þar við væri betri undirbúningur unn-
inn fyrir þjóðfundinn.“ Loks hélt hann því
fram, að fundurinn „ætti því eigi að fara öðru
fram en því, sem áður hefir verið haldið fram
af meiri hluta alþingis.“ Frmnsögurnaður
svaraði og „kvað Jón Sigurðsson hafa talað
svo, sem nefndin færi í aðra stefnu en hann
eður meiri hluti alþingis hingað til hefði gjört,
en það væri þó alls ekki; nefndin vildi einungis
breyta nokkuð til, af því alþingið með sínum
tillögum hingaðtil lítið sem ekkert hefði
áorkað.“ Jón Sigurðsson kvaðst þá „aptur
verða að taka það fram, að ef nefndin tæki
aðra stefnu í málinu, en meiri hluti alþingis
hingað til hefði gjört,“ vildi hann ráða fund-
inum til þess að fara eigi lengra út í málið;**
„að fara nú að taka fram ennþá fleiri atriði,
er valdið gætu ágreiuingi, yrði einungis til að
gjöra ennmeiri vafninga á málinu. Hvað
sendiuefndina snerti, þá mætti fundurinn ekki
ímynda sér, að þótt hann sendi mennina
* I Ilreinskrift fundargerðanna eru þetta talin orð
formanns (þ. e. Jóns Guðmundssonar), en í uppkasti,
sem virðist ritað á fundinum sjálfum eru þetta talin
orð framsögumanns (sr. Benedikts Kristjánssonar). Orð
Jóns Sigurðssonar nœst á eftir benda einnig til þess, að
réttara sé það, sem í uppkasti stendur.
**Bókun í fundargerð liefur eittlivað brenglazt, en
þetta er vafalaust tilætluð merking.
beinlínis á konungsfund, þá skæri konungur
úr málinu. án umleitunar við ráðgjafa sína.“
Lágu nú meginsjónarmiðin ljós fyrir, um-
ræður beindust einkum að sendiförinni, en
sú umræða gaf ástæðu til að ræða afstöðu
fundarins til Alþingis. Ljóst er og, að orð
Jóns Sigurðssonar hafa haft áhrif á fundar-
menn, því að einn nefndarmanna, Indriði
Gíslason, taldi rétt „að fundurinn sneri sér
viðvíkjandi sendiförinni til alþingis, því að
ekki mætti ganga fram hjá alþingi, ef það
gæti orðið til að skekkja réttindi landsmanna
eður alþingis; það hefði víst heldur eigi verið
meining nefndarinnar, að þingið tæki ekki
þetta atriði til meðferðar.“ Annar nefndar-
maður, Skajti Jósejsson, „kvað það ómann-
legt af nefndarmanni, sem hefði verið sam-
þykkur nefndinni, að fara nú að álasa henni,
. . . nefndin hefði einmitt lagt sig í líma til að
ganga ekki fram hjá þinginu.... Það hefðu ver-
ið rofin orð og eiðar á' alþingi, (svo) að traust-
ið á árangrinum af tillögum þess gæti nú ekki
verið mikið. Vilji nefndarinnar væri sá að
gefa alþingi tilefni til að ræða málið, en að
eins jafnhliða til styrktar alþingi farið þessa
leið.“ Sr. Páll Pálsson kvað nefndina hafa
lagt það til, að fundurinn kysi nefndina af því
að hún hefði verið í óvissu um, hvort Alþingi
mundi vilja gera það, þótt hún annars hefði
verið eins ánægð með það. Jón Guðmunds-
son kvaðst vera öldungis sammála Jóni Sig-
urðssyni um heimild Alþingis. „Fundurinn
ætti að vera stoð þingsins, en eigi sjálfstæð
við konung samverkandi samkoma; vér vær-
um ekki neyðarúrræðis sjálfkjörin revolution-
air constítuerandi Forsamling“ (þ. e. stjórn-
lagaþing byltingarmanna). Matthías Joch-
umsson „skoðaði þingvallafundinn og alþingi
eins og tvær málsstofur, sem ættu að vera í
samvinnu, og með því að það væri sjálfsagt, að
stefna þingvallafundarins yrði samþykkt af
alþingi þá ætti að láta málið ganga til alþing-
is“. Framsögumaður „kvað konung vera búinn
að gefa alþingi færi á að undirbúa málið
undir þjóðfund; hefði alþingi haft samþykkt-
aratkvæði um málið, þá hefði það átt að upp-
leysast. Aðgjörðir alþingis í þessu máli væru